ΑΟΖ με την Κύπρο.

Εδώ και 30 χρόνια η χώρα μας επιμένει ότι η μοναδική διαφορά με την Τουρκία – η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου – είναι νομικής φύσης. Η έννοια της υφαλοκρηπίδας όμως έχει, εδώ και 25 χρόνια, υπερκεραστεί απ’ αυτή της ΑΟΖ.

Με βάση τα άρθρα 55-57 της νέας Σύμβασης του 1982 ως Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) ορίζεται ως:
Η πέραν και παρακείμενη της αιγιαλίτιδας ζώνης περιοχή σε πλάτος μεχρι 200 ναυτικών μιλίων από τις γραμμές βάσης, από τις οποίες μετράται το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης και εντός της οποίας το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα σε θέματα που έχουν σχέση με την εξερεύνηση, εκμετάλλευση, διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πηγών ζώντων ή μη των υδάτων, του βυθού και του υπεδάφους της θάλασσας.

Επίσης η Σύμβαση αναφέρει ρητά (άρθρο 121, παράγραφο 2) ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα ενός νησιού καθορίζονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζονται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Επομένως, η Τουρκία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα ίδια επιχειρήματα για την ΑΟΖ που προβάλλει για την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου, ότι, δηλαδή, τα νησιά μας δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα ή ότι κάθονται πάνω στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας. Επιπλέον, η νέα Σύμβαση έχει καταργήσει τη γεωλογική έννοια της υφαλοκρηπίδας και έτσι η Τουρκία έχει χάσει άλλο ένα επιχείρημα.

Κλειδί σ’ αυτή την οριοθέτηση είναι το Καστελόριζο, νησί το οποίο κατοικείται και, κατά συνέπεια, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι και διαθέτει ΑΟΖ και ότι είναι νησί της ΕΕ. Εάν η Ελλάδα δεχτεί να προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο χωρίς τον υπολογισμό του Καστελόριζου, η εμφανής συνέπεια θα είναι η Ελλάδα να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο!

Οι τελευταίες μελέτες που έχουν γίνει δείχνουν ότι υπάρχουν μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου και πετρελαίου στο τρίγωνο Καστελόριζου-Κρήτης-Κύπρου. Οι περισσότερες απο αυτές τις μελέτες έγιναν από αμερικανικές εταιρείες πού, προφανώς, ειδοποίησαν τους Τούρκους γι΄αυτό και, πιθανώς, είναι ζήτημα χρόνου προτού οι τελευταίοιαρχίσουν να προκαλούν την Ελλάδα με έρευνες στην περιοχή.

Τελευταία ακούονται πολλά γύρω από την παλαιά Αμερικανική ιδέα περί συνεκμεταλλεύσεως. Η συνεκμετάλλευση δεν οδηγεί πουθενά, δεν λύνει κανένα πρόβλημα, και γι΄αυτό ουδέποτε χρησιμοποιήθηκε από άλλες χώρες που αντιμετώπισαν τα προβλημάτων που έχουμε με την Τουρκία. Συνεκμετάλλευση λοιπόν θα είναι τραγικό λάθος με επιπτώσεις και σε άλλους τομείς των διμερών σχέσεων, ανοίγοντας την όρεξη της Τουρκίας και για άλλους οικονομικούς πόρους, όπως την αλιεία.

Εν όψει των ανωτέρω, η Ελλάδα, ακολουθούσα το παράδειγμα άλλων χωρών (π.χ ΗΠΑ, Ρωσία, των περισσοτέρων χωρών της ΕΕ, Ισραήλ) να διακηρύξει την κυριαρχία της σε ΑΟΖ με βάση τη Σύμβαση του 1982.

Τα ανωτέρω μπορούν να γίνουν με την ψήφιση νόμου που να δημιουργεί ΑΟΖ στις ελληνικές θάλασσες και εν συνεχεία να ανακοινωθεί στον ΟΗΕ. Μετά θα έρθουμε σε διαπραγματεύσεις με την Κύπρο και την Αίγυπτο προς καθορισμό της διαχωριστικής γραμμής.

Βεβαίως, η Τουρκία δεν θα αναγνωρίσει τέτοια κίνηση, όπως έπραξε και πρόσφατα με την Κύπρο. Νομικώς όμως αυτό είναι αδιάφορο. Σ’ αυτή την περίπτωση όμως θα πρέπει να της υπενθυμίσουμε ότι η προσχώρησή της στην Σύμβαση του Δίκαιου της Θάλασσας είναι μια από τις προϋποθέσεις για την πλήρη ένταξή της στην ΕΕ.

Βεβαίως, η «χώρα των μηδενικών διαφορών» θα μπορούσε, αγνοώντας το Διεθνές Δίκαιο, να επανέλθει στις παράνoμες παραβιάσεις του εναερίου και υδάτινου χώρου μας. Επιθυμεί όμως να καταστρέψει την εικόνα ότι «έχει αλλάξει» που και η ίδια αλλά και οι εν Ελλάδι υποστηρικτές της, εδώ και χρόνια, προσπαθούν να δημιουργήσουν;

Δημόσια παρέμβαση των Βασίλειου Μαρκεζίνη και Θεόδωρου Καρυώτη

Ο ΡΩΜΙΟΣ- Γεώργιος Σουρής (1853-1919)

Ποιός είδε κράτος λιγοστό

σ’ όλη τη γη μοναδικό,

εκατό να εξοδεύει

και πενήντα να μαζεύει;

Να τρέφει όλους τους αργούς,

νά’χει επτά Πρωθυπουργούς,

ταμείο δίχως χρήματα

και δόξης τόσα μνήματα;

Νά ’χει κλητήρες για φρουρά

και να σε κλέβουν φανερά,

κι ενώ αυτοί σε κλέβουνε

τον κλέφτη να γυρεύουνε;

*******

Κλέφτες φτωχοί και άρχοντες με άμαξες και άτια,

κλέφτες χωρίς μια πήχυ γη και κλέφτες με παλάτια,

ο ένας κλέβει όρνιθες και σκάφες για ψωμί

ο άλλος το έθνος σύσσωμο για πλούτη και τιμή.

*******

Όλα σ’αυτή τη γη μασκαρευτήκαν

ονείρατα, ελπίδες και σκοποί,

οι μούρες μας μουτσούνες εγινήκαν

δεν ξέρομε τί λέγεται ντροπή.

*******

Ο Έλληνας δυό δίκαια ασκεί πανελευθέρως,

συνέρχεσθαί τε και ουρείν εις όποιο θέλει μέρος.

*******

Χαρά στους χασομέρηδες! χαρά στους αρλεκίνους!

σκλάβος ξανάσκυψε ο ρωμιός και δασκαλοκρατιέται.

*******

Γι’ αυτό το κράτος, που τιμά τα ξέστρωτα γαϊδούρια,

σικτίρ στα χρόνια τα παλιά, σικτίρ και στα καινούργια!

*******

Και των σοφών οι λόγοι θαρρώ πως είναι ψώρα,

πιστός εις ό,τι λέγει κανένας δεν εφάνη...

αυτός ο πλάνος κόσμος και πάντοτε και τώρα,

δεν κάνει ό,τι λέγει, δεν λέγει ό,τι κάνει.

*******

Σουλούπι, μπόϊ, μικρομεσαίο,

ύφος του γόη, ψευτομοιραίο.

Λίγο κατσούφης, λίγο γκρινιάρης,

λίγο μαγκούφης, λίγο μουρντάρης.

Σπαθί αντίληψη, μυαλό ξεφτέρι,

κάτι μισόμαθε κι όλα τα ξέρει.

Κι από προσπάππου κι από παππού

συγχρόνως μπούφος και αλεπού.

Και ψωμοτύρι και για καφέ

το «δε βαρυέσαι» κι «ωχ αδερφέ».

Ωσάν πολίτης, σκυφτός ραγιάς

σαν πιάσει πόστο: δερβέναγας.

Θέλει ακόμα -κι αυτό είναι ωραίο-

να παριστάνει τον ευρωπαίο.

Στα δυό φορώντας τα πόδια που’χει

στο ’να λουστρίνι, στ’αλλο τσαρούχι.

Paulo Coelho, ο Πολεμιστης του Φωτος

"Οι πολεμιστές του Φωτός αναγνωρίζουν ο ένας τον άλλο από το βλέμμα.  Βρίσκονται στον κόσμο, αποτελούν μέρος του κόσμου".

 Ο Πολεμιστής του Φωτός χρειάζεται χρόνο για τον εαυτό του. Και χρησιμοποιεί αυτό το χρόνο για να ηρεμήσει και να επικοινωνήσει με τη Συμπαντική Ψυχή. Κανονίζει να είναι σε θέση να διαλογίζεται ακόμη και στη μέση μιας μάχης, μιας δύσκολης κατάστασης.

Σε μερικες περιπτωσεις, ο πολεμιστης καθεται κατω, χαλαρωνει και αφηνει οτιδηποτε συμβαινει γυρω του απλως να συμβαινει. Κοιταζει γυρω του σαν να ειναι ο ιδιος θεατης, χωρις να προσπαθει να μεγαλωσει ή να μικρυνει, αφηνοντας τον εαυτο του να παρασυρθει απο την κινηση της ιδιας της ζωης.

Σιγα σιγα, ολα οσα εμοιαζαν τοσο μπερδεμενα φαινονται τωρα απλα. Και ο πολεμιστης ξαναγινεται χαρουμενος.

Ο Πολεμιστης του Φωτος πιστευει. Επειδή πιστευει στα θαυματα,τα θαυματα αρχιζουν να συμβαινουν. Επειδή εχει τη βεβαιοτητα πως η σκεψη του μπορει να αλλαξει τη ζωη,η ζωη του αρχιζει να αλλαζει. Επειδή ειναι βεβαιος οτι θα συναντησει την αγαπη,η αγαπη εμφανιζεται.

Απο καιρο σε καιρο νιωθει απογοητευση. Μερικές φορες πονάει.
Και τοτε ακουει τα σχολια... Ποσο αφελης ειναι! 

Ο πολεμιστης ομως γνωριζει πως αξιζει το τιμημα. Για καθε ηττα, εχει δυο κατακτησεις προς οφελος του.  Ολοι οσοι πιστευουν το γνωριζουν.

Κάθε πολεμιστής του Φωτός φοβήθηκε όταν αντιμετώπισε μια μάχη.
Κάθε πολεμιστής του Φωτός πρόδωσε και είπε ψέμματα στο παρελθόν.
Κάθε πολεμιστής του Φωτός πήρε ένα δρόμο που δεν ήταν δικός του.
Κάθε πολεμιστής του Φωτός υπέφερε για πράγματα που στερούνταν σημασίας.
Κάθε πολεμιστής του Φωτός σκέφτηκε πως δεν είναι πολεμιστής του Φωτός.
Κάθε πολεμιστής του Φωτός αμέλησε τα πνευματικά καθήκοντά του.
Κάθε πολεμιστής του Φωτός πλήγωσε κάποιον που αγαπούσε.

Γι αυτό είναι πολεμιστής του φωτός: επειδή πέρασε αυτές τις εμπειρίες και δεν έχασε την ελπίδα ότι θα γίνει καλύτερος. (σελ. 47)

Αν η φασαρία του κόσμου πνίγει την εσωτερική μας φωνή, αυτό σημαίνει πως έφτασε η στιγμή της μάχης: πρέπει να ξυπνήσουμε τον πολεμιστή του φωτός που κοιμάται μέσα στον καθένα μας και να ξεκινήσουμε την πορεία σ' ένα δρόμο διάσπαρτο με κολακείες και πειρασμούς, ένα μονοπάτι όπου το κάθε βήμα μπορεί να κρύβει τις παγίδες ενός ολόκληρου λαβύρινθου, μια διαδρομή όπου η νίκη έχει το ίδιο πρόσωπο με την ήττα. Ποιος, όμως, μπορεί να μας στηρίξει στις δύσκολες στιγμές; Ποιες λέξεις πρέπει ν ακούσουμε από τις μυριάδες που αντιλαλούν στ' αφτιά! μας; Μπορούμε στ' αλήθεια να μοιραστούμε όνειρα και νοσταλγία με τους άλλους; 

Μέσα από σύντομα, απλά, κι ωστόσο εμπνευσμένα κείμενα -ένα για κάθε μέρα, όπως κάναμε άλλοτε με τα στιχάκια των παλιών ημερολογίων-, ο Πάουλο Κοέλο μας βοηθά να ανακαλύψουμε τον «πολεμιστή του φωτός» που κρύβουμε όλοι μέσα μας: εκείνον που ξέρει να εκτιμά το θαύμα της ζωής και να ακολουθεί με πίστη τον προσωπικό του μύθο.

Ο Πάουλο Κοέλο, δάσκαλος ζωής κι ελπίδας, μας παρουσιάζει ένα χάρτη για να φτάσουμε στο νησί όπου θησαυρός είναι η ευτυχία μας.

Το βιβλίο συγκεντρώνει κείμενα γραμμένα να μας θυμίζει ότι μέσα στον καθένα ζει ένα πολεμιστή του φωτός. Κάποιος που μπορεί να ακούσει την σιωπή της καρδιάς του, να δέχεται απώλειες χωρίς να χάσει την πίστη, και να τρέφει ελπίδα όταν είναι αποθαρρυμένος και κουρασμένος.

Κωστής Μοσκώφ, Λόφοι γυμνοί ωχρής βραδιάς σελήνης...

Λόφοι γυμνοί ωχρής βραδιάς σελήνης
την ώρα που ξυπνούν οι πρόγονοι
στο θρόισμα του ανέμου...

«Ο λαός μου κρατάει μαχαίρια που καιν»
η ζωή του έχει γίνει στάχτη
από τα χρόνια του Ομήρου
– «γυναίκες που ουρλιάζουν πασχίζοντας
να πουν τα λόγια του έρωτα»

άντρες που πολεμούν
πειθόμενοι στα ρήματα θεών
ή των δαιμόνων...

«Κλαίμε στα πανηγύρια γύρω από αρχαίους στοχασμούς...
Άφησα τους συντρόφους άταφους
πηκτός άνεμος σκεπάζει τώρα το κορμί τους
έμεινα μόνος
ολόκληρος για να σε σκέφτομαι...»

Κατεβαίνω τις στενές κοιλάδες του Γράμμου
– βιάζομαι 

να σκεπάσω
με το πανωφόρι του Έρωτα
την άρρωστή μας Επανάσταση...

Από τη συλλογή Ποιήματα (1987)

"Εταιρικά"

Διερευνώντας την ανθρωπολογική ρίζα της λέξης εταίρος. από τη γαλλόφωνη διατριβή της Ελένης Κακριδή " Η σήμανση της φιλίας και της φιλοξενίας στον Ομηρο", διαπιστώνεται ότι:
Αναγνωρίζεται και η ινδοευρωπαϊκή καταγωγή της λέξης εταίρος, που παραπέμπει στην κτητική αντωνυμία εός, η οποία αντιστοιχεί στη λατινική κτητική αντωνυμία suus, σημαίνοντας ό,τι και η νεοελληνική λέξη δικός του, που πάει να πει στη δική μας περίπτωση: ο δικός του. Το ενδιαφέρον στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι ότι και η ομηρική λέξη φίλος σημαίνει καταρχήν και αυτή δικός, και συμπληρωματικά μόνον αγαπητός.  

Εταίρος λοιπόν και φίλος θεωρούνται στον Ομηρο περίπου συνώνυμα, υποστηρίζοντας την προτεινόμενη έκφραση εταιρική φιλότητα, ως σήμα της συναδελφικής και συλλογικής συντροφικότητας, σε δύσκολες και προπαντός πολεμικές συνθήκες, όπου παίζεται η ανθρώπινη ζωή. Στοιχείο που δικαιολογεί με τη σειρά του την αναγωγή της εταιρικής σχέσης σε αρχετυπικό θέμα, αναγνωρίσιμο τόσο στον ευρύτερο χώρο της πολεμικής μυθιστορίας όσο και της κινηματογραφικής αναπαράστασης.

Προχωρώ τώρα στο πρώτο από τα δύο υπεσχημένα παραδείγματα με το εταιρικό ζεύγος «Διομήδης- Σθένελος», προσημειώνοντας ότι ο αργείος ήρωας εφεξής αριστεύει, όσο ο Αχιλλέας απέχει από τον ιλιαδικό πόλεμο: κατά κάποιον τρόπο τον αναπληρώνει, εγκαινιάζοντας διακριτικά την ιλιαδική μηχανή του «αντ΄ αυτού» που θα δουλέψει φανερά, με τραγικά παρεπόμενα, στην περίπτωση του Πατρόκλου, ο οποίος υποδύεται κυριολεκτικώς τον Αχιλλέα και σκοτώνεται αντ΄ αυτού.

Ασφαλώς δεν είναι τυχαίο ότι τα δύο επώνυμα πρόσωπα του εταιρικού ζεύγους «Διομήδης- Σθένελος» εμφανίζονται στο έπος από την αρχή μαζί: η πρώτη, συνοπτική, αναφορά απαντά στον «Νεών κατάλογο» της δεύτερης ραψωδίας (Β 563-65)· η δεύτερη, και εκτενέστερη, στη σκηνή της «Επιπώλησης» του Αγαμέμνονα στην τέταρτη ραψωδία (Δ 365 κ.ε.).

Στην πρώτη μάλιστα εμφάνιση, ενώ ο Διομήδης αρκείται στο τυπικό επίθετο αγαθός, ο εταίρος Σθένελος συστήνεται ως Καπανήος αγακλειτού φίλος υιός καταλαμβάνοντας έναν ολόκληρο στίχο. Πρόκειται για εταιρική προβολή του «δεύτερου» προσώπου που ενισχύεται στην τέταρτη ραψωδία.
Ενόψει της πρώτης ιλιαδικής επίθεσης των Αχαιών, ο Αγαμέμνων επιθεωρεί τον συνταγμένο στρατό, ερεθίζοντας διαδοχικά τον αρχηγό καθεμιάς παράταξης, άλλοτε με συνοπτικό έπαινο και άλλοτε με διεξοδικότερο έλεγχο. 

Επαινο εισπράττουν ο Νέστωρ κι ο Αθηναίος Μενεσθέας.

Ελεγχο, αρκετά σκληρό, ο πονηρός Οδυσσέας, και στη συνέχεια ο φιλότιμος Διομήδης, έχοντας πλάι του τον Σθένελο.

Ο Οδυσσέας διαμαρτύρεται έντονα, πιέζοντας τον Αγαμέμνονα να πάρει τα προσβλητικά του λόγια πίσω. Ο Διομήδης αντίθετα, μολονότι ελέγχεται άδικα για μειωμένη αγωνιστική ετοιμότητα, σε σύγκριση με τη μαχητική υπεροχή του πατέρα του Τυδέα, παραμένει αμίλητος.

Οπότε αναλαμβάνει την υπεράσπιση του εταιρικού ζεύγους ο κολλητός Σθένελος, θυμίζοντας ότι οι πατέρες Τυδέας και Καπανέας, συμμέτοχοι στην προηγούμενη εκστρατεία των Επτά επί Θήβας, δεν κατόρθωσαν να εκπορθήσουν την επτάπυλη πόλη, κατόρθωμα που πραγματοποίησαν οι Επίγονοι, στους οποίους συμμετείχαν οι γιοι, αποδείχνοντας έτσι την ανωτερότητα της υϊκής γενιάς έναντι της πατρικής.Την παρορμητική ωστόσο αυτή παρέμβαση του Σθένελου, φρονιμότερος ο Διομήδης την απωθεί ως περιττή στη συγκεκριμένη περίσταση.  

Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης

Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=122&artId=371412&dt=05/12/2010#ixzz17gkhEAYB

Ανάγκη αλλαγής νοητικού σχήματος της Θράκης

Η ανάγκη της αλλαγής του νοητικού σχήματος της Θράκης γίνεται όλο και πιο αισθητή σε ελληνικά δεδομένα λόγω των πιέσεων που υπάρχουν σε διακρατικό επίπεδο. 

Με έναν παράλογο τρόπο, πολλοί συνεχίζουν να βλέπουν τη Θράκη μας απλώς ως μία περιθωριακή περιοχή. Τα προβλήματά της δεν απασχολούν πραγματικά τα κέντρα εξουσίας παρά μόνο της Τουρκίας. Ενώ η ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας έχει ενισχύσει το ευρωπαϊκό πλαίσιο της Θράκης. Υπάρχουν πολλές δυνατότητες στην περιοχή, που παραμένουν δυνατότητες, διότι  δεν υλοποιούνται. 

Από την άλλη πλευρά, η Θράκη αποτελεί έναν ιστορικό στόχο, που ακολουθεί σταθερά την πορεία της Ίμβρου, της Τενέδου και της Κύπρου. Γεωστρατηγικά το όλο θέμα είναι μια επέκταση της Ανατολικής Θράκης, η οποία θυσιάστηκε στο βωμό της ελληνικής στρατηγικής. Τοποστρατηγικά, το πεδίο δράσης είναι ξεκάθαρο και απομένει μόνο και μόνο ο μετασχηματισμός του σε πεδίο μάχης. Κατά συνέπεια, αναρωτιόμαστε γιατί υπάρχει τόσο μεγάλη αδράνεια σκέψης όσον αφορά στο μέλλον της Θράκης. Ένας ολόκληρος λαός δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι οι συνθήκες που υπάρχουν, είναι ικανές να προκαλέσουν μια αλλαγή φάσης. 

Κανείς πια δεν θυμάται πώς χάθηκε η Ανατολική Θράκη; Κανείς δεν βλέπει γιατί μιλάμε για Δυτική Θράκη; Κανείς δεν υπολογίζει τα πληθυσμιακά δεδομένα; Ποια είναι τα κριτήρια που πρέπει να ενεργοποιηθούν για να κατανοήσει κανείς σε ευρύτερο πλαίσιο ότι σιγά-σιγά η Θράκη μετατρέπεται σε θρακικό πρόβλημα; Η αλλαγή φάσης που έγινε στην Κύπρο το 1974, ποιος την είχε προβλέψει ακόμα κι ένα χρόνο πριν; Πρέπει απαραίτητα να εμφανιστεί η κρίση για ν’ αρχίσουμε να την αντιμετωπίζουμε; 

Υπάρχουν διαχρονικά γεωστρατηγικά δεδομένα που αναδεικνύει η τοποστρατηγική. Γιατί να μην τα συμπεριλάβουμε στη νοόσφαιρά μας για να εξελιχθεί η σκέψη μας και να γίνουν αποτελεσματικές οι αποφάσεις μας; Γιατί να περιμένουμε αθώα από το πολιτικό καθεστώς που εξετάζει την περίπτωση της Θράκης παρά μόνο όταν υπάρχουν εκλογές και ποτέ μετά; 

Η Θράκη είναι ένας θησαυρός για την Ελλάδα, θα πρέπει όμως να το ανοίξουμε και όχι να τον βλέπουμε μόνο και μόνο ως ένα παλιό μπαούλο. Επιπλέον, μιλάμε γενικά για τη Θράκη και δεν εξετάζουμε του Θρακιώτες. Όχι ότι το πρόβλημα βρίσκεται σε τοπικό επίπεδο, αλλά υπάρχει κι ο ανθρώπινος παράγοντας.

Αυτό το νοητικό σχήμα αποδεικνύει κι η ύπαρξη του Αρτσάχ σε σχέση με τους Αρμένιους κι ενάντια των Αζέρων. Η περιοχή χρειάζεται και τους ανθρώπους της. Όχι μόνο για να ζουν και να καλλιεργούν τη γη, αλλά και για να θυσιαστούν όταν υπάρχει ανάγκη. Αν δεν υπήρχαν άνθρωποι που να πιστεύουν στη γη των προγόνων τους στο Αρτσάχ, δεν θα υπήρχε πια κανένα αρμενικό στοιχείο σε όλη την περιοχή. 

Όταν ένας λόχος καταδρομέων είναι ικανός να σταθεί ανάμεσα στον εχθρό κι ένα μοναστήρι πολλών αιώνων, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο. Όταν το σύμβολο του Αρτσάχ είναι τα κεφάλια του παππού και της γιαγιάς, υπονοώντας ότι τα κορμιά είναι ριζωμένα μέσα στη γη, ο εχθρός ξέρει τι έχει να αντιμετωπίσει αν προκαλέσει οποιαδήποτε μάχη. 

Αν η Ελλάδα θα έχει το ίδιο νόημα για μερικούς ακόμα και δίχως τη Θράκη, ας μας το εξηγήσουν, διότι εμείς τα βλέπουμε αλλιώς τα πράγματα.

Ν. Λυγερός

Το Αρκτικόλεξο «ΡΙGS»

O χαρακτηρισμός των Ελλήνων ως απατεώνων, προδοτών και άλλων τινών δεν είναι παρά μία ακόμα περίπτωση του κοινωνιολογικού φαινομένου της επικλήσεως αρνητικών εθνικών στερεοτύπων σε περιπτώσεις κρίσεων. 
 
Αντί να κρίνονται και να κατακρίνονται αποφάσεις ή ενέργειες συγκεκριμένων ατόμων, στιγματίζεται συλλήβδην έναs ολόκληρoς λαός. 

Το πιο επικίνδυνο στερεότυπο είναι η αμφισβήτηση της ανθρώπινης φύσης φυλών και εθνών. 

Το αρκτικόλεξο «ΡΙGS» (Portugal - Italy - Greece - Spain) (ΓΟΥΡΟΥΝΙΑ), το οποίο χρησιμοποιούν Δυτικοευρωπαίοι και Αγγλοσάξονες επενδυτές και σχολιαστές, ως συνοπτικό τρόπο αναφοράς στους λαούς της Νότιας Ευρώπης και τις οικονομίες τους, δεν είναι μόνο μια κακόγουστη προσβολή. 

Είναι μια σύγχρονη εκδοχή του ιστορικού φαινομένου της αμφισβήτησης της ανθρώπινης φύσης του συνανθρώπου, της διαδικασίας κατά την οποία μέλη μιας εθνικής ομάδας υποβιβάζουν τα μέλη μιας άλλης στο επίπεδο των ζώων, μεταδίδοντας έμμεσα το μήνυμα ότι είναι άξια να τύχουν παρόμοια με αυτά μεταχείρισης.

Αν και ορισμένα έντυπα, όπως οι «Financial Τimes», και τράπεζες, όπως η Βarclays, κατόπιν καταγγελιών, όπως εκείνη του Πορτογάλου υπουργού Οικονομικών, απαγόρευσαν τη χρήση του, ο όρος κινδυνεύει να καθιερωθεί. Όσοι εξακολουθούν να τον χρησιμοποιούν δεν αντιλαμβάνονται τη σοβαρότητα μιας τέτοιας πρακτικής. 

Λησμονούν ότι παρόμοιες μειωτικές εκφράσεις είχαν χρησιμοποιηθεί συστηματικά κατά το παρελθόν για να απευαισθητοποιήσουν την κοινή γνώμη, να αναστείλουν τυχόν ενδοιασμούς, να απενεργοποιήσουν τη συναισθηματική ταύτιση και να διευκολύνουν διωγμούς, σφαγές, ακόμα και γενοκτονίες.
 
Της γενοκτονίας της Ρουάντας για παράδειγμα είχε προηγηθεί μια κυβερνητικά συντονισμένη εκστρατεία λεκτικής «αποκτήνωσης» των θυμάτων και κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Πόλεμου η ιαπωνική προπαγάνδα είχε χρησιμοποιήσει την ίδια μέθοδο εναντίον των Αμερικανών. 

Η πιο ακραία, βέβαια περίπτωση, ήταν εκείνη του Τρίτου Ράιχ. Ένα από τα σκευάσματα που χρησιμοποιήθηκαν για τη γενοκτονία των Εβραίων στα στρατόπεδα συγκεντρώσεως, ήταν το παρασιτοκτόνο Ζyclon Β. 

Πολύ πριν, όμως, οι κρατούμενοι εξοντωθούν με παρασιτοκτόνα, είχε προηγηθεί η απομείωση της ανθρώπινης φύσης τους από τον ναζιστικό μηχανισμό προπαγάνδας.

Εκφράσεις όπως «αρουραίοι», «μολυσματικά ζωύφια» είχαν χρησιμοποιηθεί συστηματικά για τον χαρακτηρισμό τους. Και φυσικά όταν εκλαμβάνεις τους αντιπάλους σου όχι ως ανθρώπους αλλά ως κτήνη ή παράσιτα, δεν έχεις και πολλούς ενδοιασμούς για να τους εξοντώσεις προκειμένου να ανακυκλώσεις τις τρίχες ή το λίπος τους. Η λεκτική «αποκτηνωτική» βία αποτελεί συχνά τον προθάλαμο πραγματικής και όχι μόνο στη διεθνή σκηνή.

Σε έρευνά μου για τα εγκλήματα του όχλου είχα κάνει διάκριση μεταξύ δύο κατηγοριών υβριστικών εκφράσεων, εκείνων οι οποίοι αρνούνται τον ανδρισμό του αντιπάλου και εκείνων οι οποίοι αρνούνται την ανθρώπινη φύση του και είχα διαπιστώσει ότι η πρώτη ανοίγει τον δρόμο σε ριτουαλιστική και η δεύτερη σε πραγματική βία.

Οι τραγικές συνέπειες της λεκτικής «αποκτήνωσης» είναι ο λόγος για τον οποίο οι ανθρωπολόγοι Μontagu και Μatson θεωρούν ότι οι διαδικασίες άρνησης της ανθρώπινης υπόστασης συνανθρώπων είναι «ο πέμπτος καβαλάρης της Αποκαλύψεως».

Θα ήταν υπερβολικό, βέβαια, να ισχυριστεί κανείς ότι οι χρήστες του όρου «ΡΙGS» προετοιμάζουν το έδαφος για την οικονομική κατακρεούργηση των άσωτων «γουρουνιών» του Νότου.

Είναι όμως απορίας άξιο το ότι πολιτισμένοι άνθρωποι φτάνουν στο σημείο να διαδίδουν μειωτικές εκφράσεις που τόσα δεινά έχουν προκαλέσει κατά το παρελθόν.

Όταν δεν αντιμετωπίζουμε τους άλλους ως άτομα, αλλά ως εκπροσώπους στερεοτύπων, όταν μία εθνότητα θεωρείται ότι ενσαρκώνει το έντιμο και το ηθικό και ο αντίπαλος το δόλιο και το ανήθικο, τότε ανοίγει διάπλατα ο δρόμος για κάθε λογής βαρβαρότητα. 

Ούτε οι Νότιοι είναι «γουρούνια», ούτε οι Έλληνες είναι εκ γενετής απατεώνες, ούτε οι Γερμανοί επιρρεπείς σε γενοκτονίες. 

Το καλό και το κακό ενυπάρχει στον καθένα και το δεύτερο μπορεί εύκολα να πυροδοτηθεί από λεκτικές κοινωνικές διαδράσεις. 

Ας ελπίσουμε ότι ο «πέμπτος καβαλάρης της Αποκαλύψεως (1)», προτού συνεχίσει τη νέα του επέλαση, θα σκοντάψει στους βράχους της λογικής και της κοινής μας ανθρωπιάς.

Ευγένιος Τριβιζάς

(1) 9.1 Καὶ ὁ πέμπτος ἄγγελος ἐσάλπισε· καὶ εἶδον ἀστέρα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ πεπτωκότα εἰς τὴν γῆν, καὶ ἐδόθη αὐτῷ ἡ κλεὶς τοῦ φρέατος τῆς ἀβύσσου, 9.2 καὶ ἤνοιξε τὸ φρέαρ τῆς ἀβύσσου, καὶ ἀνέβη καπνὸς ἐκ τοῦ φρέατος ὡς καπνὸς καμίνου καιομένης, καὶ ἐσκοτίσθη ὁ ἥλιος  καὶ ὁ ἀὴρ ἐκ τοῦ καπνοῦ τοῦ φρέατος. 9.3 καὶ ἐκ τοῦ καπνοῦ ἐξῆλθον ἀκρίδες εἰς τὴν γῆν, καὶ ἐδόθη αὐταῖς ἐξουσία ὡς ἔχουσιν ἐξουσίαν οἱ σκορπίοι τῆς γῆς· 9.4 καὶ ἐρρέθη αὐταῖς ἵνα μὴ ἀδικήσωσι τὸν χόρτον τῆς γῆς οὐδὲ πᾶν χλωρὸν οὐδὲ πᾶν δένδρον, εἰ μὴ τοὺς ἀνθρώπους οἵτινες οὐκ ἔχουσι τὴν σφραγῖδα τοῦ Θεοῦ ἐπὶ τῶν μετώπων αὐτῶν. 9.5 καὶ ἐδόθη αὐταῖς ἵνα μὴ ἀποκτείνωσιν αὐτούς, ἀλλ᾿ ἵνα βασανισθῶσι μῆνας πέντε· καὶ ὁ βασανισμὸς αὐτῶν ὡς βασανισμὸς σκορπίου, ὅταν παίσῃ ἄνθρωπον. 9.6 καὶ ἐν ταῖς ἡμέραις ἐκείναις ζητήσουσιν οἱ ἄνθρωποι τὸν θάνατον καὶ οὐ μὴ εὐρήσουσιν αὐτόν, καὶ ἐπιθυμήσουσιν ἀποθανεῖν, καὶ φεύξεται ἀπ᾿ αὐτῶν ὁ θάνατος. 9.7 καὶ τὰ ὁμοιώματα τῶν ἀκρίδων ὅμοια ἵπποις ἡτοιμασμένοις εἰς πόλεμον, καὶ ἐπὶ τὰς κεφαλὰς αὐτῶν ὡς στέφανοι ὅμοιοι χρυσίῳ, καὶ τὰ πρόσωπα αὐτῶν ὡς πρόσωπα ἀνθρώπων, 9.8 καὶ εἶχον τρίχας ὡς τρίχας γυναικῶν, καὶ οἱ ὀδόντες αὐτῶν ὡς λεόντων ἦσαν, 9.9 καὶ εἶχον θώρακας ὡς θώρακας σιδηροῦς, καὶ ἡ φωνὴ τῶν πτερύγων αὐτῶν ὡς φωνὴ ἁρμάτων ἵππων πολλῶν τρεχόντων εἰς πόλεμον. 9.10 καὶ ἔχουσιν οὐρὰς ὁμοίας σκορπίοις καὶ κέντρα, καὶ ἐν ταῖς οὐραῖς  αὐτῶν ἐξουσίαν ἔχουσι τοῦ ἀδικῆσαι τοὺς ἀνθρώπους μῆνας πέντε. 9.11 ἔχουσι βασιλέα ἐπ᾿ αὐτῶν τὸν ἄγγελον τῆς ἀβύσσου· ὄνομα αὐτῷ ῾Εβραῑστὶ ᾿Αβαδδών, ἐν δὲ τῇ ῾Ελληνικῇ ὄνομα ἔχει ᾿Απολλύων (ΕΡΗΜΩΤΗΣ).

Δυαδική Συντροφικότητα

Εξετάζοντας τη δυαδική συντροφικότητα με δύο μικροσκοπικά παραδείγματα:

το ένα ενδεικτικό της εταιρικής σχέσης, το άλλο της αδελφικής. 

Το πρώτο απαντά στην τέταρτη ραψωδία, στη μέση περίπου της πρώτης και πρότυπης ιλιαδικής μάχης, και αφορά στον Οδυσσέα, όχι και τόσο φιλέταιρον στην Ιλιάδα. Εχει προηγηθεί, ως δεύτερη κατά σειρά ανδροκτασία, ο φόνος του εφηβικού Σιμοείσιου από τον μεγαλόσωμο Τελαμώνιο Αίαντα, που στεφανώνεται με μια συγκλονιστική παρομοίωση:

το παλικάρι προπορεύεται, ο Αίας σημαδεύει, το δόρυ βρίσκει στόχο στο βυζί, περνά από τον ώμο και βγαίνει αντίκρυ· πέφτει νεκρός ο έφηβος στο σκονισμένο χώμα, σαν σκούρα λεύκα, λέει ο ποιητής, σε βάλτο φυτρωμένη, ψηλόλιγνη, με τα κλαδιά να στεφανώνουν μόνο την κορφή της· τη βλέπει κάποιος αμαξομάστορης, τη λιμπίζεται και με το μαύρο του πελέκι την τσεκουρώνει, για να την κάνει αργότερα τροχόγυρο στο αμάξι του· προς το παρόν, πεσμένη στου ποταμού την όχθη, εκείνη αποξηραίνεται. 

Παρεμβαίνει αμέσως ο Πριαμίδης Αντιφος, σημαδεύοντας τον Αίαντα. Αστοχεί όμως, και το δόρυ βρίσκει, αντ΄ αυτού, τον Λεύκο, φίλο πολύτιμο του Οδυσσέα ( εσθλόν εταίρον, λέει το κείμενο) στα αχαμνά και τον εξοντώνει. Εξαλλος από πόνο για τον χαμό του εταίρου του ο Οδυσσέας, βγαίνει στην πρώτη γραμμή· με μάτι αγριεμένο ακοντίζει· όμως, αντί το δόρυ του να βρει τον Αντιφο, πετυχαίνει τον Δημοκόωντα, νόθο γιο του Πριάμου.

Το δεύτερο μικροσκοπικό παράδειγμα, αδελφικής τώρα, συντροφικότητας απαντά στην αρχή της πέμπτης ραψωδίας, αφιερωμένης στην αριστεία του Διομήδη. 

Αρχίζοντας την επιθετική του επιχείρηση ο διάσημος Αργείος ήρωας πέφτει πάνω σε δύο αδέλφια, παιδιά του Δάρη, άψογου λειτουργού του Ηφαίστου: Φηγέας ο ένας, Ιδαίος ο άλλος. Τον πρώτο τον βρίσκει η βολή του Διομήδη κατάστηθα και τον γκρεμίζει από το αμάξι. Προστρέχει αμέσως ο Ιδαίος να περισώσει το σώμα του αδελφού του, δεύτερο θύμα επίδοξο κι αυτός του Διομήδη. Τον σώζει όμως την τελευταία στιγμή ο Ηφαιστος, ρίχνοντας πάνω του μια σκοτεινή νεφέλη· για να μην τσακίσει τον πατέρα πένθος διπλό κι αβάσταχτο, χάνοντας και τους δύο γιους.

Μιλώντας για διαπροσωπική συντροφικότητα (ας πούμε καλύτερα: εταιρική φιλότητα), ο νους μας πάει συνήθως στο ζεύγος «Αχιλλέας- Πάτροκλος». Στην πραγματικότητα όμως εταιρικά ζεύγη σχηματίζουν και άλλοι μείζονες ήρωες του ιλιαδικού πολέμου, προπάντων στο στρατόπεδο των Αχαιών αλλά και στη μεριά των επικούρων. 

Πρόχειρα παραδείγματα: πλάι στον Διομήδη στέκει ο Σθένελος, πλάι στον Ιδομενέα ο Μηριόνης, πλάι στον Σαρπηδόνα ο Γλαύκος.

Δημήτρης Μαρωνίτης

Διαβάστε περισσότερα: http://www.tovima.gr/default.asp?pid=2&ct=122&artId=370229&dt=28/11/2010#ixzz16q4A55U5

Πατριωτισμός "versus" Εθνικισμός

Αποσπάσματα από  σχετικό άρθρο του Χρήστου Γιανναρά

http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_250_28/11/2010_424167

O πολιτικός λόγος, στην ιστορική διαδρομή του ελλαδικού εθνικού κρατιδίου, είχε πάντοτε στοιχεία πατριωτισμού: Αναφορές στην Ιστορία, στην αδιάκοπη συνέχεια του Ελληνισμού, στον πολιτισμό που αυτός γέννησε, σε άθλους συλλογικούς, σε ονόματα σοφών και ηρώων. 

Ήταν αυτονόητος ο πατριωτικός χαρακτήρας του πολιτικού λόγου, δεν ξεχώριζαν οι «συντηρητικοί» από τους «προοδευτικούς» ως προς αυτό το γνώρισμα.

Ορατή αφορμή της παθιασμένης επιλογής του τριτοκοσμικού μοντέλου στάθηκε η εφτάχρονη δικτατορία των συνταγματαρχών:  

Ταύτισε στις συνειδήσεις τον πατριωτισμό (γλώσσα, ιστορία, αίσθηση πατρίδας, αίσθηση του ιερού) με τον εθνικισμό στην πιο αποκρουστική και γελοία μορφή του. Το πώς συντελέσθηκε αυτή η ταύτιση, αξίζει εξειδικευμένη έρευνα.

Το αποτέλεσμα πάντως ήταν ότι μια ασήμαντη κοινωνική μειονότητα, των ψυχαναγκαστικών του μαρξιστικού διεθνισμού, κολλέγιασε με την επαρχιώτικη μειονεξία των απογόνων του κοραϊκού εκστασιασμού για τη Δύση. 

Και ο αφελληνισμός του Νεοέλληνα έγινε κατηγορική προστακτική, κυρίαρχη εξουσιαστική ιδεολογία, ταυτίστηκε με τον «εκσυγχρονισμό», την «πρόοδο» της χώρας.

Ο εθνικισμός είναι συμφορά, γιατί ψευτίζει και διαστρέφει τον πατριωτισμό, τον αλλοτριώνει σε ιδεολογία. Δεν πρόκειται πια για βιωμένη οικειότητα πατρίδας, δεσμούς καταγωγής και συνέχειας, αισθητές σχέσεις μετοχής σε διαχρονικά αυτονόητα. 

Ο εθνικισμός αναπληρώνει τη βιωματική εμπειρία με ναρκισσιστικές ψυχολογικές εγκυστώσεις, που τις εμφανίζει σαν πεποιθήσεις, και μάλιστα εξαναγκαστές κατά πάντων. Επιστρατεύει προπαγανδιστική χρήση της Ιστορίας, ντοπάρισμα με επιθυμητές ψευδαισθήσεις. Καυχήσεις, κούφια έπαρση, απαιτήσεις να εισπράττει ο εγωκεντρισμός προνομίες και τον κοινό θαυμασμό για κατορθώματα άλλων, των προγόνων.

Ο πατριωτισμός, το ακριβώς αντίθετο: Κοινωνικό (κοινωνίας) γεγονός, άθλημα μετοχής, δηλαδή αυθυπέρβασης. Μετοχή και ανάληψη ευθύνης για τη διαχείριση επιτευγμάτων σοφίας και αρετής που μεταβιβάζονται μόνο εμπειρικά: με το γάλα της μάνας, την «υποταγή στη γλώσσα» (Σολωμός). 

Κριτήριο για να ξεχωρίζουμε τον αυθεντικό πατριωτισμό από την εθνικιστική καπηλεία, είναι το ίδιο, ένα και μοναδικό, που βεβαιώνει πάντοτε την ποιότητα: η ανιδιοτέλεια.

Οι χοντροκοπιές της δικτατορίας ίσως βοήθησαν να διακρίνουμε ότι ο πατριωτισμός του πολιτικού λόγου, η ελληνικότητά του, ακόμα και στις κορυφαίες κάποτε περιπτώσεις του Τρικούπη, του Βενιζέλου, του Παπαναστασίου, του Μεταξά, μάλλον απηχούσε έναν κομψό και ειλικρινή, αλλά σαφώς μεταπρατικό εθνικισμό – έβλεπε την Ελλάδα με τα ματογυάλια της Δύσης. Η λαϊκή αυθεντικότητα του Πλαστήρα ή η οραματιστική οξυδέρκεια του Ιωνος Δραγούμη δεν άρκεσαν για να γονιμοποιήσουν διευρυμένης αποδοχής κριτήρια πατριωτισμού. 

Και αργότερα, η συναρπαστική ελληνικότητα των αναζητήσεων της γενιάς του ’30, δεν άγγιξε ποτέ τον πολιτικό λόγο. 

Φαντάσματα

Τον Ιανουάριο του 1765, οι καινούργιοι ένοικοι του Χίντον Μάνορ στο Χαμπσάιρ πανικοβλήθηκαν καθώς πέρασαν ολόκληρη την νύχτα ακούγοντας τις πόρτες της νέας κατοικίας τους να ανοιγοκλείνουν, φαινόμενο που επαναλήφθηκε κατ' εξακολούθησιν και αφού άλλαξαν τις κλειδαριές του σπιτιού. 

Το 1879, μένοντας σε συγγενείς της στην περιοχή του Γιορκσάιρ, μια κυρία ξύπνησε μέσα στη νύχτα, για να δει στα πόδια του κρεβατιού της ένα μικρό κοριτσάκι με κατάμαυρα μαλλιά και κάτασπρο πρόσωπο να την κοιτάζει με ένα παρακλητικό, σχεδόν εναγώνιο βλέμμα. 

Πενήντα χρόνια νωρίτερα, ο λόρδος Brougham απολάμβανε την καταπραϋντική θαλπωρή ενός θερμού λουτρού όταν είδε τη μορφή ενός στενού φίλου του, που μόλις είχε πεθάνει, να κάθεται με άνεση σε μια καρέκλα μέσα στο δωμάτιο. Στην ανθολογία «The English Ghosts. Spectres through time» (Chatto and Windus, σελ. 276), ο γνωστός Αγγλος βιογράφος Peter Ackroyd συγκεντρώνει τουλάχιστον εκατό εξομολογήσεις ανθρώπων που υποστήριξαν πως υπήρξαν μάρτυρες παραφυσικών φαινομένων. 

Ο πλούτος του υλικού δεν θα πρέπει να προξενεί κατάπληξη διότι, όπως εξηγεί ο κριτικογράφος του TLS Jonathan Barnes, γύρω στα 1882, έτος σύστασης της βρετανικής Εταιρείας Ψυχικής Ερευνας, τουλάχιστον το 10% του βρετανικού πληθυσμού πίστευε ότι είχε δει ένα, τουλάχιστον, φάντασμα. 

Ως προς την αλήθεια του γεγονότος, ο Ακρόιντ δεν παίρνει θέση, αρκείται όμως να παρατηρήσει ότι οι μάρτυρες δείχνουν να πιστεύουν απολύτως στην πραγματικότητα της εμπειρίας που έζησαν. Ο διάσημος βιογράφος του Ντίκενς και του Ελιοτ φαίνεται πως έχει και ο ίδιος, όπως παρατηρεί ο κριτικογράφος, μια έμμονη ιδέα με τα φαντάσματα, καθώς στα έργα του το παράδοξο αναμειγνύεται συχνά με το παρόν, με το παρελθόν και το μέλλον, σε συνδυασμό προς την πίστη ότι η ζωή λαμβάνει χώρα μέσα σε ένα σύνθετο συνεχές, του οποίου η πραγματικότητα μας διαφεύγει.

Στη μελέτη του «Spectres of the self. Thinking about ghosts and ghosts-seeing in England, 1750-1920» (Cambridge University Press, σελ. 275) ο Shane McCorristine προκρίνει μια επιστημονική ερμηνεία του φαινομένου, θεωρώντας ότι τα φαντάσματα αποτελούν ψυχολογικό αντικατοπτρισμό και όχι εμφάνιση που συμβαίνει στον πραγματικό κόσμο. Γι' αυτό και ο τρόπος της παρουσίας τους εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα πολιτισμικά συμφραζόμενα μέσα στα οποία λαμβάνει χώρα.

Ετσι, ενώ στον Μεσαίωνα έχουμε πνεύματα που πιέζουν τους αμαρτωλούς να μετανοήσουν και να προσευχηθούν, όσο προχωρούμε προς τον 18ο αιώνα, οι αμφιβολίες για την πραγματική ύπαρξη φαντασμάτων πολλαπλασιάζονται.

Στο «Δοκίμιο για την ιστορία και την πραγματικότητα των φαντασμάτων», ο Ντανιέλ Ντεφόε υποστηρίζει, το 1727, ότι η συνείδηση αποτελεί ένα τρομακτικό φάντασμα από μόνη της, που μερικές φορές κυνηγά έναν τυραννικό εγκληματία ζητώντας του να επανορθώσει τις αδικίες του. Τριάντα επτά χρόνια αργότερα, ο Βολταίρος βεβαίωνε ότι λίγο πριν κοιμηθεί ένα φλογισμένο μυαλό μπορεί να δει φανταστικά αντικείμενα και να ακούσει ήχους που κανένας απολύτως δεν εκφέρει.

Στη δική του μελέτη «Τhe ghost story, 1840-1920. A cultural history» (Manchester University Press, σελ. 202), o Andrew Smith υποστηρίζει, σύμφωνα με τον Jonathan Barnes, ότι η παρουσία των φαντασμάτων στην πραγματικότητα αποτελούν έκφραση μιας μεταφοράς. 

Γι' αυτό ως λογοτεχνικό είδος οι ιστορίες φαντασμάτων ανθούν σε περιόδους μεγάλων πολιτικών συζητήσεων κατά την εφαρμογή οικονομικών, εθνικών και αποικιακών αναπροσανατολισμών. 

Το «Χριστουγεννιάτικα κάλαντα» του Κάρολου Ντίκενς θέτουν έτσι το ζήτημα του ηθικού προτάγματος σε μια περίοδο όπου κυριαρχεί ο οικονομικός ατομικισμός. Προσεγγίζοντας το έργο από μαρξιστική σκοπιά, ο Σμιθ αντιμετωπίζει το φάντασμα του Μάρλεϊ ως υλοποίηση αυτού ακριβώς που ο καπιταλισμός προσπαθεί να καταστήσει αόρατο, το ότι η εργασία είναι εγγενής στην παραγωγική διαδικασία. 

Ο Σμιθ συνδέει τον δημοφιλή χαρακτήρα που απέκτησαν οι ιστορίες φαντασμάτων στον 19ο αιώνα με την ολοένα αυξανόμενη φασματικότητα που αποκτά το χρήμα την ίδια περίοδο, καθώς παύοντας να συνδέεται με την ιδιοκτησία γης, γίνεται όλο και λιγότερο απτό και ορατό. Ο χρυσός και το ασήμι εκτοπίζονται από τα χάρτινα υποκατάστατά τους, ενώ οι μηχανισμοί του χρηματιστηρίου, ακατανόητοι στο ευρύ κοινό, καθιστούν την αγορά χρήματος αόρατη. 

Οπως και ο Ακρόιντ, έτσι και ο Σμιθ, καταλήγει ο κριτικογράφος, έχει μια έμμονη ιδέα με τα φαντάσματα καθώς ασχολείται συστηματικά με θέματα όπως είναι η «Γοτθική λογοτεχνία», οι «Βικτωριανοί δαίμονες», «Το Θηλυκό γοτθικό» και ο «Γοτθικός ριζοσπαστισμός».

 Ελισαβετ Kοτζια / ekotzia@yahoo.gr

Ο Pωμηός

Γεώργιος Σουρῆς

Στὸν καφενὲ ἀπ᾿ ἔξω σὰν μπέης ξαπλωμένος,
τοῦ ἥλιου τὶς ἀκτῖνες ἀχόρταγα ρουφῶ,
καὶ στῶν ἐφημερίδων τὰ νέα βυθισμένος,
κανέναν δὲν κοιτάζω, κανέναν δὲν ψηφῶ.

Σὲ μία καρέκλα τὅνα ποδάρι μου τεντώνω,
τὸ ἄλλο σὲ μίαν ἄλλη, κι ὀλίγο παρεκεῖ
ἀφήνω τὸ καπέλο, καὶ ἀρχινῶ μὲ τόνο
τοὺς ὑπουργοὺς νὰ βρίζω καὶ τὴν πολιτική.

Ψυχή μου! τί λιακάδα! τί οὐρανὸς ! τί φύσις !
ἀχνίζει ἐμπροστά μου ὁ καϊμακλῆς καφές,
κι ἐγὼ κατεμπνευσμένος γιὰ ὅλα φέρνω κρίσεις,
καὶ μόνος μου τὶς βρίσκω μεγάλες καὶ σοφές.

Βρίζω Ἐγγλέζους, Ρώσους, καὶ ὅποιους ἄλλους θέλω,
καὶ στρίβω τὸ μουστάκι μ᾿ ἀγέρωχο πολύ,
καὶ μέσα στὸ θυμό μου κατὰ διαόλου στέλλω
τὸν ἴδιον ἑαυτό μου, καὶ γίνομαι σκυλί.

Φέρνω τὸν νοῦν στὸν Διάκο καὶ εἰς τὸν Καραΐσκο,
κατενθουσιασμένος τὰ γένια μου μαδῶ,
τὸν Ἕλληνα εἰς ὅλα ἀνώτερο τὸν βρίσκω,
κι ἀπάνω στὴν καρέκλα χαρούμενος πηδῶ.

Τὴν φίλη μας Εὐρώπη μὲ πέντε φασκελώνω,
ἀπάνω στὸ τραπέζι τὸν γρόθο μου κτυπῶ...
Ἐχύθη ὁ καφές μου, τὰ ροῦχα μου λερώνω,
κι ὅσες βλαστήμιες ξέρω ἀρχίζω νὰ τὶς πῶ.

Στὸν καφετζῆ ξεσπάω... φωτιὰ κι ἐκεῖνος παίρνει.
Ἀμέσως ἄνω κάτω τοῦ κάνω τὸν μπουφέ,
τὸν βρίζω καὶ μὲ βρίζει, τὸν δέρνω καὶ μὲ δέρνει,
καὶ τέλος... δὲν πληρώνω δεκάρα τὸν καφέ.

Tο νοητικό σχήμα της επαναφοράς

Το νοητικό σχήμα της επαναφοράς δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό, όπως το προωθούν μερικοί αντίπαλοι της πατρίδας μας.

Τα γλυπτά του Παρθενώνα κι η Καρυάτιδα του Ερεχθείου είναι μοναδικά κομμάτια του πολιτισμού, αλλά όχι τα μόνα θύματα της βαρβαρότητας.

Η πρόσφατη ανακοίνωση της Αιγύπτου το αποδεικνύει ipso facto. Δέκα - εννέα κομμάτια του τάφου του Toutânkhamon θα επιστραφούν από το Metropolitan Museum of Art της New York. Τα περισσότερα είναι θραύσματα, αλλά τέσσερα από αυτά παρουσιάζουν ένα ιστορικό ενδιαφέρον. Ανάμεσά τους υπάρχει ένα μπρούτζινο σκυλάκι, αλλά κι ένα στοιχείο από ένα μικρό βραχιόλι, το οποίο απεικονίζει μία σφίγγα. Αυτό το παράδειγμα επαναφοράς αρχαίου δεν είναι μοναδικό και βέβαια αυτό το νοητικό σχήμα δεν αφορά αποκλειστικά αυτήν την περίοδο.

Στα πλαίσια της συνάντηση κορυφής του G20, η Γαλλία αποφάσισε να επιστρέψει στην Κορέα, τα 297 χειρόγραφα βιβλία που βρίσκονται στην Bibliothèque nationale de France, τα οποία είχε αρπάξει το γαλλικό ναυτικό το 1866. Το συγκεκριμένο παράδειγμα αποτελεί και παραλλαγή της μεθόδου επαναφοράς, αφού η επιστροφή γίνεται με ανανεώσιμο δάνειο πενταετούς διάρκειας, δίχως ημερομηνία λήξης. 

Αυτή η μεθοδολογία επέτρεψε στη γαλλική κυβέρνηση να αποφύγει να παραβιάσει το νόμο περί εκφυλισμού των έργων, που ισχύει στη Γαλλία. Έτσι οι δύο λαοί βρήκαν μία έξυπνη λύση στο πρόβλημα που δυσκόλευε τις διπλωματικές τους σχέσεις. Η επίλυση έγινε και λόγω των πιέσεων που ασκήθηκαν στο πολιτικό πλαίσιο.

Το νοητικό σχήμα της επαναφοράς λειτουργεί και ενισχύεται με κάθε ανάλογη περίπτωση. Η μάχη του πολιτισμού βοηθάει και την εξέλιξη της ανθρωπότητας. Κάθε πολιτισμός που ξεπέρασε τα στενά όρια των κοινωνιών του, για να προσφέρει το έργο στη συλλογική μνήμη της ανθρωπότητας, πρέπει να γίνει σεβαστός από όλους μας. Κι ο μοναδικός τρόπος για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, είναι κάθε λαός της ανθρωπότητας να είναι υπεύθυνος για τη φύλαξη αυτού του θησαυρού.

Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να κινηθούμε και στις διεκδικήσεις μας όσον αφορά στα γλυπτά του Παρθενώνα και την Καρυάτιδα του Ερεχθείου. Το θέμα δεν είναι ούτε προσωπικό, ούτε εθνικό, αλλά ανθρώπινο και γι' αυτό το λόγο αφορά τόσο λίγο την κοινωνία και την καθημερινότητα. 

Όμως όσο το πρόβλημα της επαναφοράς δεν λύνεται με την μέθοδο της ενοποίησης, έχουμε το χρέος να παλεύουμε για να υλοποιηθούν τα πρώτα βήματα της δικαιοσύνης των πολιτισμών και της ανθρωπότητας, αλλιώς δεν έχει νόημα να μιλάμε για μέλλον, αφού του έκλεψαν το παρελθόν του. 

N. Lygeros