Παρασκευή 30 Απριλίου 2010

Τρισυπόστατο, προσωπικότητα, νόμος ανομοιότητας


Είναι γεγονός, πως όταν μιλούμε για βελτίωση του αν­θρώπου, θα πρέπει  να έχει αποσαφηνισθεί από τι α­ποτελείται αυτός ο άνθρωπος και επομένως τι είδους βελτίωση περιμένουμε να έχουμε και σε ποιους τομείς . Έτσι ξέροντας πια κανείς, πως έχει υποχρέωση να βελτιώσει συγκεκριμένα πλέον τμήματα από το Είναι του, προγραμματίζει και συντονίζει τις προσπάθειες του γι' αυτό.
Μια από τις αιτίες αποτυχίας στην αυτοβελτίωση του ανθρώπου οφείλεται ότι δεν γνωρίζει ο άνθρωπος από ποια μέρη αποτελείται ο ίδιος και επίσης στο ότι δεν του έχει υποδείξει κανένας, πως η μονόπλευρη καλυ­τέρευση, ή εξέλιξη μιας του μόνον υποστάσεως, σε βάρος των άλλων, δεν μπορεί να οδηγήσει ποτέ στην επιθυμητή αρμονία και στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας.
Έτσι θα πρέπει να  δείξουμε, πως ο άνθρωπος είναι τρισυπόστατος· έχει σώμα, ψυχή και νου. Αυτό δεν το λέμε αυθαίρετα κατά έννοια αξιωματική. Τίποτε δεν αποτελεί δόγμα, καμιά διδασκαλία δεν επιβάλλεται και κα­νένας κανόνας δεν είναι υποχρεωτικός.
Μόνοι μας θα αντιληφθούμε την τριπλότητα της ανθρώπινης φύ­σης, όπως φαίνεται απ' την παρακολούθηση των ίδιων μας των εκδηλώσεων, πού και αυτές φανερώνουν τριπλή την πηγή τους (σωματικές, αισθηματικές ή ψυχικές και νοητικές ή πνευ­ματικές).
Εξετάζοντας τη λέξη «δόγμα», πρέπει να τονιστεί το γεγονός, ότι η άποψη μας πάνω σ' ένα θέμα δεν α­ποτελεί για τον οποιοδήποτε συνομιλητή υποχρεωτική θέση. Αυτό βέβαια ανακουφίζει τον ελεύθερο άνθρωπο, όμως αποκαρδιώνει μια παθητική προ­σωπικότητα, γιατί η δημιουργία μιας προσωπικής άποψης για ένα θέμα αναγκάζει το άτομο, να εργαστεί και την πα­θητική προσωπικότητα να μετατραπεί σε ενεργητική. Έτσι σαν ενεργητικός χαρακτήρας θα αποτελεί σταθερό λίθο στο πνευματικό οικοδόμημα της κοινωνίας.
O διάλογος με τον συνάνθρωπό μας δεν πρέπει να παρουσιάζει δευτερολογίες και κάθε άλλη προσπάθεια, να υποστηριχθεί μια γνώμη δεδομένου ότι το αποτέλεσμα μίας τέτοιας προσπάθειας επιβολής με επίμονη υποστήριξη κάποιων απόψεων, είναι αντίθετο απ' το επιδιωκόμενο, γιατί κατά κανόνα μια τέτοια ταχτική τοποθετεί σε άμυνα και τελικά απομακρύνει το συνομιλητή απ' τη δική μας θέση.
Αμέσως λοιπόν φθάνουμε στην περιγραφή του μέγι­στου νόμου της ΑΝΟΜΟΙΟΤΗΤΟΣ, ο οποίος αποδεικνύε­ται τόσο εύκολα, αρκεί ό συνομιλητής να διαθέτει ελάχιστη έστω παρατηρητικότητα μελετώντας τη γύρω μας δημιουρ­γία. 
Διαπιστώνεται τέλεια αυτή ή πανταχού παρούσα α­νομοιότητα μεταξύ των δημιουργημάτων, με τα παραδείγ­ματα από τη Φύση και από την παρατήρηση των ανθρω­πίνων εκδηλώσεων, ώστε να βεβαιώνεται απολύτως ο νόμος της ανομοιότητας·
Αυτός ο νόμος είναι η βάση της ελευθερίας. Δεν είναι δυνατόν, να ανασύρθεί από τη μάζα το άτομο και να αποκτήσει ατομική συνείδηση προκειμένου να ανεξαρτητοποιηθεί η προσωπικότητας του, αν δεν βασι­στεί στην ύπαρξη και τη λειτουργία αυτού του νόμου, τη στιγμή που γύρω  όλη η ζωή έχει διαμορφωθεί και τείνει προγραμματισμένα, να οδηγήσει στη μαζικοποίηση.  
Βομβαρδίζεται καθημερινά ο άνθρωπος από παντού με τη μεθοδευμένη προσπάθεια της ουδετεροποίησης της προσωπι­κότητας του. Συνηθίζει να ζει όπως όλοι, να εργάζεται όπως όλοι, να σκέπτεται ακόμα όπως όλοι.
Μέσα απ' αυτή την υ­ποδούλωση, την ομαδοποίηση σύρεται κατόπιν εύκολα στις επιθυμίες των δυναστών. Η προσπάθεια για ένα καλύτερο μέλλον της ανθρωπότητας θα βασιστεί στην απε­λευθέρωση του ατόμου απ' την ομαδική συνείδηση και για να γίνει αυτό, πρέπει να ξεκινήσουμε απ' την πλήρη κατα­νόηση και εφαρμογή στη ζωή του καθενός του φυσικού νό­μου της ανομοιότητας.

Κυριακή 25 Απριλίου 2010

ΑΘΛΟΣ 10 ος «Ο Κέρβερος φύλακας του Aδη»

--> Σύμφωνα με την Ελληνική μυθολογία ο Κέρβερος ήταν ο φύλακας του Πυλών του Άδη. Ήταν γιος του Γίγαντα Τυφώνα και της Έχιδνας. Παρουσιάζεται σαν ένας τρομερός σκύλος με τρία κεφάλια, ενώ σύμφωνα με κάποιους είχε πόδια λιονταριού και ουρά φιδιού. Ήταν υπεύθυνος για την παραμονή των νεκρών στον Κάτω κόσμο αλλά και για την απαγόρευση εισόδου στους ζωντανούς.

Όταν κάποιος νεκρός έφτανε στον Άδη, ο Κέρβερος κουνούσε την ουρά του χαιρετώντας τον, ενώ εάν κάποιος από αυτούς που είχαν ήδη περάσει την Πύλη τολμούσε να το σκάσει από τον Κάτω κόσμο τον κατασπάραζε. Στην αρχαία Ελλάδα οι συγγενείς του νεκρού τοποθετούσαν στο καλάθι του μια πίτα με μέλι για να ηρεμήσουν και να ευχαριστήσουν τον Κέρβερο. 

Ο Ευρυσθέας ζήτησε από τον Ηρακλή να του τον φέρει ζωντανό. 

Ο Ηρακλής πήγε στο ακρωτήριο Ταίναρο, βρήκε την είσοδο του  Αδη και τον Κέρβερο. Λίγο πριν πλησιάσει, ελευθέρωσε δύο δεμένους ανθρώπους που τους επιτίθονταν κτήνη. Ο Κέρβερος, όταν αντίκρισε την περήφανη κορμοστασιά του ήρωα, φοβήθηκε κι έτρεξε να κρυφτεί κάτω από τον θρόνο του Πλούτωνα. Ο Πλούτωνας, κάτω από την προτροπή της Περσεφόνης, δέχτηκε να πάρει τον Κέρβερο ο Ηρακλής, εφόσον μπορούσε να τον πιάσει. Ο ήρωας μετά από πάλη, τα κατάφερε.

Ο σκύλος με τα τρία κεφάλια, είναι πάλι η έννοια του τρισυπόστατου, το ελάττωμα που βλάπτει σώμα, ψυχή και πνεύμα. Η ουρά φιδιού είναι οι πλάνες κι οι φοβίες που δηλητηριάζουν τη πνευματική ζωή. 

Ο Ηρακλής ανεβαίνει σε ένα βουνό για να βρει την είσοδο του κάτω κόσμου, δηλαδή να εισχωρήσει στα άδυτα της ψυχής. Ο Κέρβερος με τα τρία κεφάλια, δείχνει επίσης τρία στάδια προετοιμασίας για την είσοδο στο άβατο των μυστηρίων:
α) εξαγνισμός (απελευθέρωση από τα δεσμά του υλικού κόσμου)
β) μύηση μέσω της προσωπικής μας κόλασης, για να αγγίξουμε το συμπαντικό νόημα μέσα από την εμπειρία
γ) υπηρεσία στην ανθρωπότητα.

Και τα τρία είναι απαραίτητα, ειδικά το τελευταίο, καθώς διαπιστώνουμε παράλληλα με τους άθλους, ο Ηρακλής βοηθά κι άλλους ανθρώπους που υποφέρουν. Η ψυχή δεν ξεχνά πως είναι μέρος ενός συνόλου, ένα κομμάτι της συμπαντικής ενέργειας. 

Ο σκληρός αγώνας και η νίκη επί του Κέρβερου, δηλαδή κάθε υλικής επιθυμίας, απόλαυσης ή φοβίας, έχει στόχο την άνοδο στη κορυφή της γνώσης.
Ο αναζητητής όμως θα πρέπει  να αντιμετωπίσει αυτές τις αδυναμίες, πριν εισχωρήσει στο άδυτο του ναού της γνώσης. Αν μπει με θάρρος κι αυτοπεποίθηση, όπως ο Ηρακλής, οι αδυναμίες θα τον φοθηθούν, όπως ο Κέρβερος. 

Η προσωπική εμπειρία μέσα από τη μάχη είναι απαραίτητη, κατάκτηση της γνώσης μέσω της εμπειρίας.

Παρασκευή 23 Απριλίου 2010

Ο Δράκος του Αγίου Γεωργίου


To όνομα του Αγίου Γεωργίου είναι στενά συνδεδεμένο με την εξόντωση του δράκου

Για το δράκο αυτό λέγονται πολλά. Αλλοι αναφέρουν πως ήταν ένα θεριό στα μέρη της Ανατολής και είχε φωλιά κοντά στη μοναδική βρύση μιας μεγάλης πόλης κι εμπόδιζε τον κόσμο να πάρει νερό. Λένε πως ο δράκος αυτός ήτανε στην επαρχία της Αττάλειας στην πόλη της Αλλαγίας της ανατολής. Βασιλιάς εκεί ήταν ο Σέλβιος που ήταν ενάντιος με τους Χριστιανούς. 

Μύθοι παρόμοιοι μ'αυτόν του Χριστιανισμού υπάρχουν πάρα πολλοί σε όλες τις Μυθολογίες και παραδόσεις. Ο πολεμιστής που σκοτώνει το δράκο για να απελευθερώσει μια κόρη. Τι κρύβει αυτός ο χιλιόχρονος μύθος του δράκοντα με τις πολλές όψεις και τις συγκρούσεις του με τους θεούς, τους ήρωες και τους ανθρώπους; Είναι μια απλή ποιητική επινόηση των μυθογράφων, ή αντικατοπτρίζει κάποια πραγματικότητα; Αν ακολουθήσουμε στην προσπάθειά μας για τον αποσυμβολισμό του μύθου τα λεγόμενα κλειδιά ερμηνείας, ίσως βρούμε ότι κρύβονται αλήθειες που μπορούν να μας βοηθήσουν στην πορεία μας.

Στο μεταφυσικό κλειδί σ'αυτό το μύθο το άλογο συμβολίζει την προσωπικότητα-τετράδα, παιδί της ύλης, που ελέγχει και ιππεύει ο ιππότης, σύμβολο του Εγώ-Πνεύματος, για να νικήσει τη σκιά του που καθρεφτίζεται στα σκοτεινά νερά της ύλης. Ο δράκος, δηλαδή, είναι μια προβολή του εαυτού μας, είναι μέσα και έξω από μας. Οταν ο άνθρωπος-θύμα των ελαττωμάτων και των σκιών του υποσυνείδητου σταθεί όρθιος και αρχίσει να βαδίζει το δρόμο της αναζήτησης του αληθινού εαυτού του, τότε μπαίνει στην ατραπό της Μύησης. Και είναι στο μυητικό συμβολισμό όπου θα βρούμε πάλι τον άνθρωπο πρωταγωνιστή του φόνου του δράκοντα.

Στο αριθμητικό κλειδί ερμηνείας θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Μύθος αυτός συμβολίζει τον αριθμό τρία. Το σώμα την ψυχή και το Νου, ή Γή, Νερό και Φωτιά. Η ύλη ή Γή ή δράκος είναι ένα αόρατο υλικό στοιχείο που κατακλύζει όλο το διάστημα. Συμπυκνωμένο απο την οργανική δύναμη της ψυχής περιβάλλει όλες τις μορφές και τις κάνειορατές μέσα στα φυσικά πλαίσια. Στα σκοτεινά νερά της ύλης βρίσκεται η αρχήτης εκδήλωσης περικλείεται τι το χάος ή ο Θεός εν δυνάμει.


Στο γεωμετρικό κλειδί ερμηνείας το τρίγωνο συμβολίζει το νόμο της ισορροπίας και είναι γεωμετρικά ίσο με τον αριθμό τρία. Ο νόμος των αντιθέτων ισορροπείται στο τρίγωνο και έτσι δημιουργεί τη θεότητα. Στην φύση υπάρχουν δύο δυνάμεις αντίστροφες. Η θετική και η αρνητική. Καθώς οι δύο αυτές κραδασμικές ωθήσεις λειτουργούν έχουμε τη γραμμή. Υπάρχει όμως και μια τρίτη που είναι ουδέτερη μη όντας θετική ή αρνητική ή μάλλον είναι και τα δύο. 

Αυτή είναι εξισορροπητική και αποτελεί τη δεσμευτική αρχή η οποία αντί να αντικρούσει τις δύο πρώτες μορφοποιεί το κέντρο και τις έλκει προς αυτό. έχουμε λοιπόν στο μύθο την αρνητική δύναμη του δράκου, τη θετική δύναμη του Αγίου και την ελκτική ουδέτερη δύναμη της βασιλοπούλας μου έλκει τις δύο άλλες αντίθετες δυνάμεις. Ετσι έχουμε ένα τέλειο τρίγωνο που σχηματίζεται απο τη δραστηριότητα των τριών αυτών δυνάμεων. 

Το τρίγωνο είναι η μορφή του μεγάλου αγώνα ανάμεσα στη θέληση ( Αγιος Γεώργιος) και την επιθυμία (Δράκος), του αγώνα μεταξύ της θετικής και της αρνητικής αρχής. Στο τρίγωνο απεικονίζονται τα δύο σημεία αντίθεσης και το σημείο που εναρμονίζει αυτά τα δύο (Βασιλοπούλα). Είναι ένα σύμβολο ένωσης επειδή το τρίγωνο σημαίνει το γάμο δύο αντιθέτων που οδηγεί στην ενότητα.

Οι μάχες στον ουρανό ανάμεσα στους δράκοντες και στους θεούς συμβολίζουν τη μάχη που έκαναν οι δυνάμεις του Φωτός για να βάλουν σε τάξη το σύμπαν και να κατανικήσουν το σκότος και τη σύγχυση που επέβαλλε το πρωταρχικό χάος και η Υλη. 

Η Μπλαβάτσκυ αναφέρει στη μυστική της Δοξασία ότι: "Κοσμολογικά λοιπόν όλοι οι δράκοντες και οι όφεις που νικήθηκαν από τους "φονείς" τους είναι, στην προέλευσή τους, οι ταραχώδεις συγχυσμένες αρχές στο χάος, που μπαίνουν σε τάξη από τους ηλιακούς θεούς ή δημιουργικές δυνάμεις." Αυτό ισχύει σε επίπεδο μακρόκοσμου. Ομως αργότερα, στο επίπεδο του μικρόκοσμου, ο άνθρωπος -δημιουργός του δικού του τώρα κόσμου- θα πρέπει να αντιμετωπίσει τους δράκοντες σύμβολα των αντίθετων χθόνιων, αρνητικών δυνάμεων, δυνάμεων της φύσης, καιρικών συνθηκών κ.τ.λ., που αντιστέκονται στη δημιουργία της τάξης.

Εκεί όμως που κατ' εξοχήν βρίσκουμε την εφαρμογή του μύθου του δράκοντα είναι στο αλχημικό κλειδί ερμηνείας. Αντιπροσωπεύει, δηλαδή, τώρα ο δράκοντας τις σκιές και τους φόβους κάθε είδους που φωλιάζουν μέσα στις "ψυχολογικές σπηλιές" και δεν αφήνουν τον άνθρωπο να πιεί από τα καθαρά νερά του αγνού νου, ούτε να φωτιστεί από το αγνό φως της διαισθητικής ψυχής την οποία πολύ ποιητικά στους διάφορους μύθους συμβολίζει η κόρη

Γιατί ακριβώς αυτή η κόρη που απελευθερώνεται από το δρακοντοκτόνο ήρωα είναι η ψυχή του, που βρίσκεται αιχμάλωτη μέχρι να τελειώσουν οι περιπέτειες του. Τότε παντρεύεται την κόρη-βασιλοπούλα, δηλαδή το κατώτερο παντρεύεται -ενώνεται- με το ανώτερο. Η ύλη της προσωπικότητας φωτίζεται από το Φως της Αλήθειας.

Στο αλχημικό κλειδί ακριβώς αυτή η διαδικασία συμβολίζει τις διάφορες φάσεις του Αλχημικού Εργου. Της πνευματικής μετάλλαξης και τελείωσης και όχι της αναζήτησης του φυσικού χρυσού.

Ο δράκοντας ζεί μέσα στο τέλμα- βάλτο όπου σαπίζουν όλοι όσοι καρφώνουν τα ενδιαφέροντά τους στην ύλη. Οι αναθυμιάσεις είναι η δηλητηριώδης πνοή του δράκου. Οι στιγμές που περνά διαλόγιζόμενος έξω άπω την σπηλιά του δράκου ο Αγιος συμβολίζουν τη φάση του μαύρου έργου της σκοτεινής περιόδου της αμφιβολίας.

Η μάχη του με το δράκο είναι οι διαδοχικές ενώσεις και οι διαχωρισμοί των υλικών στο Αλχημικό Μεγάλο Έργο. Αυτή είναι η φάση του κόκκινου έργου το πεδίο της μεγάλης μάχης των εσωτερικών διεργασιών και των φοβερών συγκρούσεων με τα σκοτεινά πνεύματα, μέχρι να φτάσει η κάθαρση με το φόνο του δράκου-σκιάς, η φάση του λευκού ή χρυσού έργου όπου ο ήρωας είναι πια νικητής, ενθρονισμένος βασιλιάς και κατακτητής της σκοτεινής του πλευράς.

Στο βιολογικό κλειδί ο μύθος συμβολίζει την αέναη εναλλαγή ζωής θανάτου. Ο δράκος που τρώει τα παιδιά που θυσιάζονται και ιστορία επαναλαμβάνεται συνεχώς. Ο κύκλος των θανάτων και των επανενσαρκώσεων που δεν σταματά να γυρνά τον τροχό του κάρμα καταντώντας φαύλος και η τελική λύτρωση απο έναν εξωτερικό παράγοντα την αφύπνιση της συνείδησης (του Αγίου Γεωργίου) που φέρνει πιά στην τελική απελευθέρωση απο την Ιστορία απο τα δεσμά του κάρμα που κρατούν φυλακισμένη την ψυχή (βασιλοπούλα) στην ύλη (Δράκο). 

Σε μια πιο ακραία προσπάθεια για την ερμηνεία του μύθου θα λέγαμε ότι ο δράκος αντιπροσωπεύει μία ασθένεια έναν ιό που εισβάλει στον οργανισμό και κινδυνεύει απο αυτόν η ζωή (βασιλοπούλα) μέχρι που το αμυντικό σύστημα του οργανισμού ξυπνά και δίνει μια μάχη με τον ιό αυτό που έχει εισβάλει. Στην αρχή τον εξουδετερώνει κάνοντας ανενεργό ενώ στη συνέχεια το νεκρώνει και τον απορρίπτει απο τον οργανισμό.

Κατά το μορφογενετικό κλειδί ή μορφοποιητικό ο δράκος συμβολίζει το κακό την αρνητική δύναμη τη σκοτεινή πλευρά της Σελήνης, το σκοτάδι της σπηλιάς του Πλάτωνα. Ο ήρωας Αγ. Γεώργιος, το καλό τη θετική δύναμη, τη φωτεινή πλευρα της Σελήνης ή τον Ήλιο, τον αληθινό κόσμο του φωτός του Πλάτωνα.  
Η σκλαβωμένη βασιλοπούλα συμβολίζει την ουδέτερη δύναμη, αυτή τη δύναμη που κάνει τα αντίθετα να έλκονται, είναι η ψυχή του ανθρώπου που ζει στο σκοτάδι της σπηλιάς του Πλάτωνα και κάποια στιγμή βγαίνει στο αληθινό φως.

Πηγή: Νέα Ακρόπολη

Τετάρτη 21 Απριλίου 2010

Σπάνιο κοινό


Το κοινό μιας διάλεξης είναι μια ιδιαίτερα σπάνια και δύσκολη περίπτωση όσον αφορά στην εκπαιδευτική σκέψη. Και για να το εξετάσουμε αλλιώς, ερμηνεύουμε το κοινό μιας διάλεξης ως μία αίθουσα μαθητών ή φοιτητών στο πρώτο μάθημα. 

Η δυσκολία προέρχεται από την άγνοια του ομιλητή σχετικά με το επίπεδο του κοινού. Πρέπει λοιπόν ο ομιλητής αν ανήκει πράγματι στον τομέα της εκπαίδευσης να δημιουργήσει ένα πλαίσιο γνωριμίας το οποίο θα είναι ασυμμετρικό εφόσον θα πρέπει να αντλήσει τις περισσότερες πληροφορίες. 

Αυτή η διαδικασία μπορεί να έχει ένα κόστος εφόσον μερικά άτομα από το κοινό θα θεωρήσουν ότι δεν είναι απαραίτητο να συμβάλουν σε αυτήν τη διαδικασία ή θα αδυνατήσουν να καταλάβουν ότι δεν αποτελεί χάσιμο χρόνου για την ίδια τη διάλεξη-μάθημα. 

Μέσα σε αυτήν τη διαδικασία ο ομιλητής δεν πρέπει μόνο να κατανοήσει τα ενδιαφέροντα του κοινού αλλά και να επινοήσει τα χαρακτηριστικά του. 

Η ανάλυση αυτή δεν είναι μόνο μιντιολογική διότι δεν πρόκειται για ρητορική, συνεπώς η γνωστική προσέγγιση είναι αναγκαία για τη δημιουργία του διαλεκτικού πλαισίου που θα επιτρέψει την πραγματική αλληλεπίδραση. Εδώ όμως αντιλαμβανόμαστε πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος και του κοινού. Αν αυτό αποτελείται μόνο από άτομα, δεν θα υπάρξει ανταλλαγή. Ενώ αν στο κοινό υπάρχουν και άνθρωποι που θέλουν πράγματι να αλλάξουν την ιστορία τους, τότε θα εκμεταλλευτούν θετικά την τολμηρή προσπάθεια του ερευνητή-ομιλητή. 

Βέβαια υπάρχει και η περίπτωση του σπάνιου κοινού που βρέθηκε σ’ έναν χώρο για συγκεκριμένους λόγους και που εμπεριέχει πολλούς ανθρώπους. Τότε η αλλαγή φάσης είναι αισθητή και στο κοινό και στον ομιλητή. Η ύπαρξη των ανθρώπων δημιουργεί ένα δίκτυο που δεν είναι μόνο γνωστικό. Λειτουργεί με τις ανθρώπινες σχέσεις και επηρεάζει τελικά το σύνολο του κοινού. Αυτό το σπάνιο κοινό πρέπει να είναι και το σημείο αναφοράς του ομιλητή έτσι ώστε να το αναγνωρίσει κάθε φορά που θα υπάρξει η συνάντηση. 

Επιπλέον το κοινό δεν είναι μόνο ένα ανώνυμο σύνολο, εμπεριέχει μία ομάδα. Διότι το ίδιο το κοινό, μέσα σε αυτό το καταλυτικό πλαίσιο που δημιούργησε ο ομιλητής με την προσπάθειά του, αλληλεπιδρά και χρησιμοποιεί ακόμα και για την ίδια του την εξέλιξη τις ερωτήσεις του. 

Εδώ ο ομιλητής δεν είναι πια απαραίτητος διότι ακόμα και αν είναι ο καταλύτης της αλυσιδωτής αντίδρασης, η εξέλιξή της είναι επαρκής για την αλλαγή φάσης. Βέβαια μπορεί να την ενισχύσει για να είναι ακόμα πιο αποτελεσματική μα αυτό δεν είναι αναγκαίο. 

Ο ομιλητής πρέπει πάντα να προσφέρει ό,τι έχει, ανεξάρτητα από την ανταπόκριση του κοινού. Το σπάνιο κοινό όμως, είναι πάντα ένα δώρο για τον ομιλητή και οφείλει όχι μόνο να το αποδεχτεί μα και να το πει πια. 

Διότι, ακόμα και το σπάνιο κοινό είναι ένας γενικευμένος φίλος που δεν ξέρει αν η φιλία του είναι ένα συμμετρικό αίσθημα.
Ν. Λυγερός

Κυριακή 18 Απριλίου 2010

Ελληνικό δυναμικό

Μέσω της κοινωνίας της μιζέριας, οι νέοι άνθρωποι έχουν την εντύπωση ότι ο μοναδικός στόχος της ζωής τους είναι πώς να πιάσεις δουλειά, όχι για να ζήσεις, αλλά για να έχεις σύνταξη.  

Ο άνθρωπος κατανοεί τη ζωή μόνο αν επινοήσει ότι είναι θνητός. Η ζωή αρχίζει με το θάνατο. 

Τα νέα κοινωνικά δεδομένα ενισχύουν την ψευδαίσθηση της αθανασίας κι όλοι κοιτάζουν την σύνταξη λες και δεν υπάρχει ζωή πριν.  

Γι’ αυτό το λόγο οι περισσότεροι φοιτητές θεωρούν πλέον ότι το πανεπιστήμιο πρέπει να τους παρέχει στο τέλος των σπουδών τους και μια θέση εργασίας. Με αυτό το πλαίσιο όλο το ελληνικό δυναμικό μετατρέπεται σε μία ανώνυμη μάζα που αναζητά με κάθε κόστος την αδράνειά της. Δεν υπάρχει πια ενέργεια, όλα είναι θέμα ύλης. Μαθήματα εκτός ύλης δεν είναι μόνο αδιανόητα αλλά κι επικίνδυνα για το μέλλον των παιδιών, διότι δεν προετοιμάζονται καλά. 

Στην πραγματικότητα, όλοι πλέον πιστεύουν ότι υπάρχει κρίση, ενώ υπάρχουν μόνο κρίσιμες αποφάσεις. Και μια από αυτές είναι η επιλογή ζωής. Το ελληνικό δυναμικό δεν μπορεί να είναι μόνο παραταξιακό ή κομματικό. Υπάρχει ζωή και πέρα από αυτές τις κοινωνικές συμβάσεις που προσποιούνται ότι παράγουν ένα πολιτικό έργο. 

Η Ελλάδα δεν είναι μόνο ένας χώρος, είναι κι ένας χρόνος. Κατά συνέπεια, αν δεν επενδύσουμε στο χρόνο και δεν το εννοούμε με την οικονομική έννοια αλλά με την αξιολογική, δεν θα έχουμε μέλλον.

Η Ελλάδα έχει ανάγκη κι από μεγαλοσύνη κι από οράματα. Είμαστε πλέον σ’ ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο που μας προσφέρει νέες δυνατότητες έκφρασης του ελληνισμού. Έχουμε ανάγκη από νέους επιστήμονες σ’ όλους τους τομείς, όχι για να συμπληρώσουμε νέες θέσεις εργασίας, αλλά για να υλοποιήσουμε ένα έργο που να έχει νόημα για την ανθρωπότητα.

Η Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αρχαιότητα, είναι κι η μνήμη μέλλοντος. Μόνο αν διαβάσουμε τους νεκρούς, θα μπορέσουμε να γράψουμε για τους αγέννητους και να αποδεσμευτούμε από τον κοινωνικό κλοιό που δεν επιλέξαμε. 

Ο ελληνισμός δίχως ουμανισμό δεν έχει νόημα για την ανθρωπότητα.
Ν. Λυγερός

Ρόλοι αρσενικοί και θηλυκοί


«Είμαι η σαγίτα, που θέλει να σκίσει το στημόνι, να τιναχτεί όξω απ' τον αργαλειό της ανάγκης, να ξεπεράσω το Νόμο, να συντρίψω τα κορμιά, να νικήσω το θάνατο. Είμαι ο σπόρος.»
«Κάθομαι διπλοπόδι στο χώμα, αμολώ βαθιά τις ρίζες μου στα μνήματα. Δέχομαι τον σπόρο ακίνητη και τον θρέφω. Είμαι όλη γάλα και ανάγκη. Κρατώ, σκλαβώνω την πνοή, δεν την αφήνω να πετάξει, μισώ τη φλόγα που ανεβαίνει. Είμαι η μήτρα.»
Ίσως δεν υπάρχουν πιο πλούσια, πιο όμορφα, πιο ποιητικά λόγια και εικόνες, που θα μπορούσαν να περιγράψουν καλύτερα τον Αρσενικό και τον Θηλυκό ρόλο, απ' αυτά του Νίκου Καζαντζάκη, στην «Ασκητική».
Αν και στις μέρες μας θεωρούμε ότι η μάχη των δύο φύλων είναι ένα φαινόμενο πολύ πρόσφατο, ωστόσο ο ερευνητής εύκολα θα διακρίνει δύο αντιμαχόμενες δυνάμεις, μια αρσενική και μια θηλυκή, από την ίδια τη στιγμή της δημιουργίας του κόσμου. Και αν η διαμάχη των δύο φύλων είναι πλαστή και βασίζεται σε διαμορφωμένες νοοτροπίες, που αλλάζουν, η ύπαρξη των δύο αντίθετων και συμπληρωματικών δυνάμεων στην δημιουργία του κόσμου είναι αιώνια, διαχρονική, και ενυπάρχει σε κάθε ον, σε κάθε κατάσταση, σε κάθε πραγματικότητα.
Η Θηλυκή όψη του κόσμου, το Χάος, από τον Δημόκριτο και άλλους, ταυτίζεται με το κενό, την λανθάνουσα δύναμη πριν την εκδήλωση. Με την ένωση του με τον Αιθέρα (Πνεύμα), την Αρσενική όψη, το Χάος γίνεται η Ψυχή το κόσμου, ενώ το Πρωταρχικό Φως ταυτίζεται με τον Οικοδόμο του Σύμπαντος, την Ζωντανή Φωτιά που δημιουργεί.
Σ' ένα από τα παλιότερα και πιο σημαντικά έργα της Ερμητικής Γνώσης, το «Κυμβάλειο», όπου αναφέρονται οι 7 Νόμοι του Σύμπαντος, ο έβδομος περιγράφεται ως εξής:
«Σε όλα τα πράγματα υπάρχει ένα Γένος. Όλα έχουν τις Αρχές του, του Αρσενικού και του Θηλυκού. Το Γένος εκδηλώνεται σ' όλα τα επίπεδα»
Αν αυτή η Αρχή, στο φυσικό επίπεδο εκδηλώνεται με το φύλο, στα λεπτότερα επίπεδα συνείδησης εκδηλώνεται με άλλες μορφές και τρόπους. Καμιά δημιουργία, είτε φυσική είτε ψυχολογική είτε νοητική, δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς την αρμονική συνύπαρξη μιας αρσενικής και μιας θηλυκής αρχής, που συμπληρώνονται παράγοντας δημιουργία.
Στην Κινέζικη φιλοσοφία εκφράζεται μέσα από τον συμβολισμό του Γιν-Γιανγκ, όπου το λευκό και το μαύρο αντιμάχονται και αλληλοσυμπληρώνονται, καθώς το ένα ενυπάρχει μέσα στο άλλο, σε έναν αιώνιο χορό δημιουργίας, συμβολίζοντας το ίδιο το σύμπαν, αλλά και την λειτουργία του Αρσενικού και Θηλυκού μέσα στο κάθε πλάσμα.
Οι ίδιες οι λέξεις που καθορίζουν αυτές τις δύο όψεις, ετυμολογικά μας οδηγούν σε μια βαθύτερη αντίληψη του κόσμου.
Η λέξη «Αρσενικό» προέρχεται από τη ρίζα της λέξης Άρης, όπου το Αρ- συμβολίζει το δυναμικό στοιχείο, το εξωστρεφές, το «πολεμικό».
Η λέξη «Θηλυκό» προέρχεται από το Θ + Ύλη (Ηλυ), το παθητικό και δεκτικό στοιχείο, που γονιμοποιείται και γεννάει τη ζωή.
Η σύγχρονη ψυχολογία αντιλαμβάνεται τις Αρσενικές και Θηλυκές ιδιότητες σαν Εξωστρέφεια και Εσωστρέφεια αντίστοιχα.
Παρ' όλες όμως τις διαφορές ανδρών και γυναικών, δεν μπορούμε να πούμε ότι όλα τα θηλυκά χαρακτηριστικά τα έχουν οι γυναίκες, ούτε ότι τα αρσενικά χαρακτηριστικά τα έχουν οι άνδρες. Φαίνεται να συνυπάρχουν μέσα στον κάθε άνθρωπο, και να εκδηλώνονται ανάλογα με το χαρακτήρα του, τη νοοτροπία του, την ιδιοσυγκρασία του, αλλά και την πνευματική του κατάσταση.
Αν θεωρήσουμε την ανθρώπινη προσωπικότητα, ανεξαρτήτως φύλου, σαν μια αρμονική ολότητα από αρσενικά και θηλυκά χαρακτηριστικά, τότε μπορούμε απλά να εντοπίσουμε διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους, ανθρώπους πιο «αρσενικούς» και ανθρώπους πιο «θηλυκούς».
Έτσι, μπορούμε να διακρίνουμε ανθρώπους που έχουν ενεργό το Πνεύμα τους, με τα χαρακτηριστικά των πνευματικών αρετών να εκφράζονται καθαρά, να κυριαρχεί πάνω στην δεκτική και θηλυκή προσωπικότητα τους, και αντίθετα, άλλους, με παθητικό και κοιμισμένο το Πνεύμα και ενεργή και κυρίαρχη την κατώτερη προσωπικότητα, με τα πάθη, τους εγωισμούς και τις αδυναμίες, να οδηγούν τις πράξεις και αποφάσεις τους.
Άνθρωποι με κυρίαρχα τα πνευματικά χαρακτηριστικά, μπορούν να εκφράσουν με «αρσενικό» τρόπο τα ιδιαίτερα τους χαρακτηριστικά, είτε αυτά είναι γυναικεία είτε ανδρικά.
Πολλοί αρχετυπικοί Μύθοι, όπως του Ηρακλή, του Θησέα, του Ιάσωνα, των Ολύμπιων Θεών, του Όσιρη και της Ίσιδας, της Ωραίας Κοιμωμένης, και άλλα, σύμβολα μιας αιώνιας πραγματικότητας, περιγράφουν έτσι τα ιδανικά πρότυπα ανδρών και γυναικών, με ξύπνιο και ενεργό πνεύμα, και διαμορφωμένη προσωπικότητα, στην υπηρεσία ενός Ανώτερου Ιδεώδους. Αυτός ο ιδανικός Δυαδισμός, εκτός από τους Μύθους και τα Παραμύθια, εκφράζεται και μέσα από το Ιπποτικό Ιδεώδες του Μεσαίωνα, μέσα στα πρότυπα των Ιπποτών και των Νταμών.
Χαρακτηριστικά των Ιπποτών αναφέρονται τα εξής:
Δόσιμο, δύναμη, γενναιότητα, θάρρος, επινοητικότητα, δράση, βούληση, δημιουργία, πειθαρχία, ηγετικότητα, προσφορά, γνώση...
Χαρακτηριστικά των Νταμών αναφέρονται τα εξής:
Δεκτικότητα, ομορφιά, αγάπη, σοφία, διαίσθηση, αρμονία, υπομονή, αγνότητα, αντοχή, εσωτερικότητα, μητρότητα, στοργή, καλλιτεχνία...
Αντίθετα, άνθρωποι με κυρίαρχη την προσωπικότητα έναντι του πνεύματος, διοχετεύουν με αρνητικό τρόπο τα ίδια αυτά χαρακτηριστικά, μετατρέποντας τα σε ελαττώματα, όπως επιθετικότητα, δειλία, απληστία, ανυπακοή, φανατισμός, κλπ, για τον αρσενικό χαρακτήρα, και αδράνεια, φόβος, ανοησία, επιφανειακότητα, κλπ, για τον θηλυκό χαρακτήρα.
Τα ίδια αυτά χαρακτηριστικά, του αρσενικού και του θηλυκού, μπορούμε να τα δούμε να εκφράζονται και σε μεγαλύτερα επίπεδα, σε κοινωνικές ομάδες ή πολιτικές μορφές. Αν θεωρήσουμε τον κόσμο μας σαν ένα ενιαίο σύνολο, με τη μέθοδο που εφαρμόζει ο Πλάτωνας στη «Πολιτεία» του, τότε μπορούμε να εξετάσουμε κατά πόσο αυτή η ανθρώπινη μονάδα είναι αρσενική ή θηλυκή.
Είναι στο χέρι του καθενός από μας, να αποφασίσει να αντιστρέψει την δική του πολικότητα, εκφράζοντας με αρσενικό - πνευματικό τρόπο θα δικά του χαρακτηριστικά, είτε αρσενικά είτε θηλυκά.

Σάββατο 17 Απριλίου 2010

«Ταννχώυζερ»

Με τον τίτλο «Ταννχώυζερ» : Tannhäuser und der Sängerkrieg auf Wartburg,
φέρεται όπερα σε τρεις πράξεις και τέσσερις σκηνές του Ριχάρδου Βάγκνερ σε λιμπρέτο του ίδιου, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Βασιλικό Θέατρο Δρέσδης στις 21 Οκτωβρίου του 1845.

Η πρώτη πράξη του έργου διαδραματίζεται στο λόφο της Αφροδίτης, της θελκτικής εκείνης θεάς του έρωτα, που μάταια προσπαθεί να κρατήσει κοντά της τον ήρωα του έργου. Πρόκειται για έναν Γερμανό ιππότη και ραψωδό, τον Ταννχώυζερ, ή Χάινριχ, ο οποίος είναι ο πιο ικανός εν ζωή τραγουδιστής στη γη, και ο οποίος έφτασε στο ζενίθ της καριέρας του. Ζητώντας περισσότερα εγκατέλειψε τους φίλους του και τώρα, μέσα σε τραγούδια, χορό και μουσική, βρίσκεται αποκοιμισμένος στην αγκαλιά της πλανεύτρας θεάς, της Αφροδίτης.

Έτσι εδώ κι ένα χρόνο διασκεδάζει κοντά της και γεύεται τις χάρες της αποζημιώνοντάς την ταυτόχρονα με το συνεχές γλυκό τραγούδι του. Οι λύπες και τα βάσανα της ζωής επάνω στη γη τον έφεραν σ' αυτόν τον παράξενο τόπο, που είναι εντελώς μυθικός και φανταστικός, αλλά στην όπερα παριστάνεται σαν να είναι πραγματικός.

Ο Ταννχώυζερ ξυπνά αργά. Αν και αρχικά μόνιμος θαμώνας του λόφου, θα βαρεθεί τις συνεχείς απολαύσεις και θα ανακαλύψει εντελώς ξαφνικά τη ματαιότητα της ηδονικής ζωής. Έτσι θα ζητήσει από τη θεά να του επιτρέψει να γυρίσει στη γη, όπου η χαρά είναι ανακατεμένη με πόνο. Η Αφροδίτη αρνείται πεισματικά και προσπαθεί να κρατήσει τον Ταννχώυζερ κοντά της, λέγοντάς του ότι αν γυρίσει στη γη δεν θα γνωρίσει ποτέ πια την αιώνια χαρά.

Ο βάρδος δεν εγκαταλείπει την προσπάθεια του και επιμένει να φύγει. Τελικά, η θεά του επιτρέπει σε κάποια στιγμή αδυναμίας της να φύγει, καταλαβαίνει όμως το σφάλμα της και προσπαθεί με το καλό μα και με φοβέρες να τον κρατήσει κοντά της.

Χαρακτηριστικά του λέει: «Φύγε αν θες και γύρνα στους φίλους σου, αλλά όταν θα σε διώξουν και αυτοί μην τολμήσεις να ξαναγυρίσεις σε μένα.». Ο Χάινριχ μένει ανένδοτος και επικαλείται το όνομα της Παναγίας, στην οποία θέλει από εδώ και πέρα να αφιερώσει την ζωή του. Στη συνέχεια επιστρέφει στη γη και ευχαριστεί μ' ευγνωμοσύνη το Θεό που απόκτησε ξανά την ελευθερία του.

Ο Χάινριχ ξυπνάει από έναν βαθύ λήθαργο, αναπολεί, και πικραμένος από τη μέχρι τώρα του ζωή, γονατίζει για να ζητήσει από το θεό συγχώρηση, ενώ στο βάθος του σκηνικού περνάν προσκυνητές που έχουν προορισμό τη Ρώμη για να ζητήσουν άφεση των αμαρτιών τους.
Ο Χάινριχ φοβάται να τους εκμυστηρευτεί τα όσα πέρασε, αφού ο λόφος της Αφροδίτης ήταν απαγορευμένο μέρος και τιμωρείτο με θάνατο.

Στην προσπάθειά του να φύγει, ένας από αυτούς, ο Βόλφραμ φον Έσενμπαχ, του απλώνει φιλικά το χέρι, τον συγχωρεί για όλα, παρακαλεί τους υπόλοιπους να τον δεχτούν ξανά σαν φίλο όπως και πρώτα, και παροτρύνει τον Χάινριχ να μείνει κοντά τους, λέγοντάς του να το κάνει «για χατήρι της Ελίζαμπετ». Ο Χάινριχ στο άκουσμα του γυναικείου ονόματος, την οποία κάποτε είχε ερωτευθεί, καταπραΰνει και δέχεται να ξαναγίνει μέλος της παλιάς παρέας.

Στην τρίτη πράξη η σκηνή επανέρχεται στη κοιλάδα του Βάρτμπουργκ. Η Ελίζαμπετ βρίσκεται να προσεύχεται για την λύτρωση της ψυχής του αγαπημένου της. Έχει περάσει καιρός από τότε που έφυγε για το προσκύνημα και δεν έχει λάβει μήνυμα του. Η ζωή της είναι ασκητική και την περνάει με διαρκή προσευχή. Ξάφνου οι προσκυνητές ακούγονται από μακρυά να επιστρέφουν από τη Ρώμη. Είναι όλοι τους χαρούμενοι και με ευσεβή τραγούδια («Αλληλούια, αλληλούια») δείχνουν με ευλάβεια τη χαρά τους, επειδή ο Πάπας τους συγχώρεσε όλους. 

Η Ελίζαμπετ ψάχνει μέσα στο πλήθος αλλά ο Ταννχώυζερ δεν είναι μαζί τους. Η Ελίζαμπετ ακόμα και τώρα δεν εγκαταλείπει τον αγαπημένο της. Κατάφορτη από θλίψη, αφήνει τον κόσμο και κλείνεται σ' ένα μοναστήρι. Εκεί με μεγαλύτερη επιμονή και προσευχές απευθύνεται στο θεό και σιγά-σιγά πεθαίνει μόνη της και ταλαιπωρημένη.

Ο Βόλφραμ είναι απαρηγόρητος. Στη δεύτερη σκηνή της πράξης τριγυρίζει μοναχός και απογοητευμένος, όταν ξαφνικά εμφανίζεται ο Ταννχώυζερ, μόνος του, πικραμένος και απογοητευμένος και αυτός, επειδή του αρνήθηκε η συγνώμη, αφού και ο Πάπας ακόμα τον κατατρόπωσε με τα λόγια: «Ὅπως ἡ ῥάβδος ποὺ κρατῶ στὸ χέρι μου δὲν πρόκειται νὰ ξαναπρασινίσῃ, ἔτσι καὶ τὸ αἷμα τῆς πυρακτωμένης κολάσεως δὲν πρόκειται νὰ σοῦ χαρίσῃ τὴν σωτηρία...»

Από τότε και στην κατάσταση αυτή ο Χάινριχ θυμάται πάλι τη θεά Αφροδίτη και θέλει να ξαναγυρίσει κοντά της. Ο Βόλφραμ προσπαθεί να τον αποτρέψει, ενώ η θεά εμφανίζεται υπέροχη όπως πάντα και αρχίζει να τον δελεάζει. Ο Χάινριχ κλονίζεται ενώ ο Βόλφραμ προσπαθεί με κάθε μέσο να τον κρατήσει και, για μια ακόμη φορά, του ζητάει να μείνει σταθερός στην αγάπη που του έδειξε η Ελίζαμπετ. 

Ο Ταννχώυζερ, ακούγοντας το όνομα της αγαπημένης του, βρίσκει τη δύναμη να αντισταθεί, ενώ ταυτόχρονα οι δυνάμεις του τον εγκαταλείπουν και πεθαίνει.

Εκείνη την στιγμή όμως εισακούονται οι προσευχές της αγαπημένης του. Η ψυχή του Ταννχώυζερ λυτρώνεται, ενώ από μακρυά ακούγονται παιδικές φωνές να το αναγγέλλουν:

Χαῖρε, χαῖρε! Χαῖρε ὦ Θαῦμα τῆς Χάριτος!
Ἐχαρίσθη ἡ σωτηρία τοῦ κόσμου! Σὲ ὥρα
νυκτερινὴ καὶ ἁγία ἔγινε θαῦμα!  

Στὸ χέρι τοῦ ἀρχιερέως, ἡ ῥάβδος του, ποὺ ἦταν κατάξερη
ἄνθισε καὶ εἶναι πάλι ζωντανή, πράσινη,στολισμένη. 

Ὁ καταδικασμένος ἀνασύρθηκε
ἀπ᾿ τῆς κολάσεως τὴν φωτιά καὶ ἡ σωτηρία του μαζί. 

Διαλαλῆστε το σ᾿ ὅλη τὴν γῆ˙ ἄφεση τοῦ
δόθηκε μὲ ἕνα θαῦμα! 

Γιατὶ πάνω ἀπ᾿ ὅλα στὸν κόσμο δεσπόζει ὁ Θεός
καὶ τὸ Ἔλεός του εἶναι ἀναμφισβήτητο! 
Η θεία Χάρις δόθηκε στον μετανοημένο, που οδεύει τώρα προς την ειρήνη των ουρανών   

Τετάρτη 14 Απριλίου 2010

ΟΝΕΙΡΑ (Συν)

H τοποθέτηση του μεγάλου Πλάτωνα για τα όνειρα είναι αποκαλυπτική και σημαντική : 

"Όταν όμως ένας άνθρωπος έχει ρυθμίσει τη δίαιτα του με τους κανόνες της υγιεινής και της σωφροσύνης, όταν, πριν παραδοθεί στον ύπνο, ξυπνάει το λογιστικό μέρος της ψυχής του και το θρέψει με καλούς λόγους και σκέψεις και συγκεντρώνει σ' αυτές όλη τη διάνοιά του, όταν χωρίς ούτε να στερήσει ούτε να παραφορτώσει το επιθυμητικό του, του παραχωρεί όσο ακριβώς χρειάζεται για να αποκοιμηθεί και να μην έρχεται να διαταράσσει το καλύτερο μέρος της ψυχής με τη χαρά ή τη λύπη του, αλλά το αφήνει να νιώσει, ότι δεν γνωρίζει από τα περασμένα ή από τα παρόντα ή από τα μέλλοντα. 
Όταν επίσης αυτός ο άνθρωπος κατευνάσει το θυμοειδές μέρος της ψυχής του και κοιμηθεί χωρίς να έχει την καρδιά του ταραγμένη από οργή εναντίον άλλων. Όταν τέλος καθησυχάζει αυτά τα δύο μέρη της ψυχής κρατώντας άγρυπνο μόνο το τρίτο, όπου εδρεύει η φρόνηση, και έτσι αναπαυθεί, ξέρεις βέβαια ότι τότε το πνεύμα του αγγίζει όσο γίνεται περισσότερο την αλήθεια..." 

Ο Αριστοτέλης , είχε ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα όνειρα. Το τέταρτο βιβλίο του μνημειώδους έργου του Μικρών Φυσικών, με τίτλο Περί Ενυπνίων, ο Αριστοτέλης το αφιέρωσε στα όνειρα. Ανέπτυξε τις ιδέες του για τον ονειρικό κόσμο και κατέγραψε την θεωρία του για το τι σημαίνουν τα όνειρα, γιατί ονειρεύεται ο άνθρωπος και για την φύση της ονειρικής κατάστασης. Υποστήριξε θερμά ότι τα όνειρα αντανακλούν την σωματική εικόνα και κατάσταση και συνεπώς, ένας ερμηνευτής ονείρων θα μπορούσε να διαγνώσει μια ασθένεια μέσα από αυτά.

Το ίδιο πίστευε και ο Ιπποκράτης ( 460-357 π.Χ.), ο θεμελιωτής της ιατρικής επιστήμης. Έτσι, ο αρχαίος Έλληνας επιζητούσε βοήθεια και θεραπεία από τα όνειρά του, κάτι πού γνωρίζουμε σήμερα από τις αναφορές για τις λατρευτικές παραδόσεις, ιδιαίτερα αυτές πού αφορούν τον Ασκληπιό και τους λατρευτικούς ναούς του, τα Ασκληπιεία.

Ο αρχαίος Έλληνας πού ήθελε να προκαλέσει ένα όνειρο πού θα του υπεδείκνυε την θεραπεία, προετοιμαζόταν για τρεις ημέρες. Πήγαινε σε ένα από τα Ασκληπιεία, πού, κατά την ελληνιστική περίοδο ήταν γύρω στα διακόσια, με μεγαλύτερο και πιο φημισμένο αυτό της Επιδαύρου. Νήστευε το κρέας, το ψάρι και τα πουλερικά, ενώ απείχε από το σεξ. Τις δύο τελευταίες ημέρες έπινε μόνο νερό και τίποτα άλλο. Έπρεπε να κάνει μια θυσία με ένα ζώο, καθώς και να εκτελέσει διάφορα τελετουργικά. Ζητούσε από τον Ασκληπιό να του φανερωθεί και να τον θεραπεύσει. Το βράδυ, ξάπλωνε πάνω στο δέρμα του ζώου πού θυσίασε και κοιμόταν.

Οι ιερείς ήταν εκεί να τον βοηθήσουν να εκτελέσει τις τελετουργίες και να ερμηνεύσουν τα όνειρα πού είδε την συγκεκριμένη βραδιά. Σε κάποια όνειρα, εμφανιζόταν ο ίδιος ο Ασκληπιός και ακουμπούσε ή απλώς έδειχνε το πάσχον μέρος του αρρώστου. Ένα τέτοιο όνειρο σήμαινε και την θαυματουργή θεραπεία του ασθενή. Σε άλλα, εμφανιζόταν σαν φίδι ή σαν σκύλος και, ανάλογα, οι ιερείς σύστηναν κάποια θεραπεία. Μεγάλη σημασία είχαν επίσης τα τρόφιμα πού εμφανιζόταν στο όνειρο, αλλά και η παρουσία του νερού.

Ο Χριστιανισμός αναβίωσε την πεποίθηση, που δεν απορρίφθηκε ποτέ, ότι τα όνειρα τα έστελναν οι θεοί για να διαμηνύσουν τις εντολές τους στους υπηκόους τους (στην περίπτωση αυτή, φυσικά, ο διαμηνυτής ήταν ο Θεός). Η Βίβλος είναι γεμάτη από τέτοια όνειρα, το ίδιο και τα κείμενα του Αγίου Κλημέντιου, του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου, του Αγίου Αυγουστίνου και πολλών ακόμη πατέρων της Εκκλησίας των πρώτων χρόνων. 

Μέσα στον ύπνο, λέει ο Ξενοφώντας, είναι που η ψυχή δείχνει καλύτερα την θεϊκή της φύση και τότε μπορεί να προβλέπει κάτι από το μέλλον. 

Διότι τότε καθώς φαίνεται είναι εντελώς ελεύθερη.

Δευτέρα 12 Απριλίου 2010

Αρτεμίδωρος Δαλδιανός


Ο Αρτεμίδωρος ο ΔαλδιανόςΟνειροκριτικός) ήταν γνωστός ερμηνευτής ονείρων, που έζησε το δεύτερο μισό του 2ου μ.Χ. αιώνα στην Έφεσο. Αν και ο πατέρας του ονομαζόταν Φωκάς, ο Αρτεμίδωρος υιοθέτησε την προσωνυμία Δαλδιανός από την Δάλδη, μια πόλη στα σύνορα Μυσίας, Φρυγίας και Λυδίας, από την οποία καταγόταν η μητέρα του.
Λίγα πράγματα είναι γνωστά για τη ζωή του Αρτεμίδωρου και κυρίως όσα ο ίδιος μας παραθέτει μέσα στο έργο του.
Το γνωστό, βυζαντινό εγκυκλοπαιδικό λεξικό, Σούδα γράφει για τον ίδιο:
"Αρτεμίδωρος Δαλδιανός (πόλις δε έστι Λυδίας η Δάλδις), φιλόσοφος, έγραψεν Ονειροκριτικά [...] Οιωνοσκοπικά και Χειροσκοπικά."
(Σούδα, α', 4025)
Αν και το έργο του δεν μπορεί να καταλάβει σημαντική θέση στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, καθώς ούτε θέτει, ούτε λύνει φιλολογικά προβλήματα, αναμφισβήτητα όμως έχει μεγάλη σημασία για την ιστορία του πολιτισμού. Το έργο αυτό όμως προσφέρει στον σύγχρονο μελετητή της ύστερης αρχαιότητας ένα θησαυρό πληροφοριών για την καθημερινή ζωή, που αφορά στον υλικό πολιτισμό, στην οικονομία,σ τα κοινωνικά προβλήματα, στη νοοτροπία, αλλά και στις βαθύτερες ανησυχίες, στις φροντίδες,στους φόβους και στις ελπίδες του καθημερινού ανθρώπου. Επιπλέον, περιλαμβάνει πληροφορίες με ανθρωπολογικό και λαογραφικό ενδιαφέρον που συνήθως δεν παρέχουν οι αφηγηματικές πηγές.

Η προσεκτική ανάγνωση του Αρτεμιδώρου μπορεί να ρίξει ένα διαφορετικό φως στη σύγχρονη ψυχανάλυση και τους τομείς του πνευματικού πολιτισμού που αυτή επηρέασε.

Το έργο του

Από τα έργα που αναφέρονται στο λεξικό Σούδα, μας διασώθηκε το πρώτο, τα Ονειροκριτικά, που απαρτίζεται από 5 βιβλία. Ο Αρτεμίδωρος είχε εκδώσει καταρχάς τα δύο πρώτα βιβλία, αφιερωμένα σε κάποιον ρήτορα Κάσσιο Μάξιμο, και αποτελούν το κύριο μέρος του έργου, στο οποίο, μετά από κάποιες θεωρητικές διευκρινίσεις, δίνει τις πιθανές ερμηνείες κάθε ονείρου προχωρώντας με βάση την πορεία της ανθρώπινης ζωής από τη γέννηση ως το θάνατο. Σ' αυτά πρόσθεσε ένα τρίτο βιβλίο με τίτλο Φιλάληθες ή Ενόδιον, όπου περιλαμβάνει κάποια ασύνδετα μεταξύ τους θέματα τα οποία είχε παραλείψει από τα δύο προηγούμενα βιβλία και αργότερα πρόσθεσε ένα τέταρτο βιβλίο με μια σειρά από θεωρητικούς προβληματισμούς και υποδείξεις για την ερμηνεία των ονείρων. Το πέμπτο βιβλίο είναι μια συλλογή 95 ονείρων τα οποία βγήκαν αληθινά και είναι αφιερωμένο, όπως και το τέταρτο, στο γιο του που ονομαζόταν επίσης Αρτεμίδωρος, και ασκούσε την τέχνη του πατέρα του.

Το έργο του Αρτεμίδωρου εντάσσεται σε μια γενικότερη παράδοση του ελληνικού, και όχι μόνο, χώρου, κατά την οποία τα περίεργα και θαυμαστά οράματα των ονείρων εθεωρούντο συχνά, προάγγελοι των μελλοντικών συμβάντων. Όλη η αρχαία ελληνική γραμματεία, αρχής γενομένης από τον Όμηρο, είναι γεμάτη από ονειρομαντικές αναφορές και απόπειρες.
Όλο αυτό το υλικό συνέλεξε ο Αρτεμίδωρος ταξιδεύοντας στην ηπειρωτική Ελλάδα, στα ελληνικά νησιά και στην Ιταλία, όπου έψαξε στις λαϊκές συναθροίσεις και στις γιορτές, τη σοφία που διαιώνιζε η λαϊκή παράδοση με παραδείγματα και εξηγήσεις.

Στην εποχή του, όπως μας πληροφορεί ο ίδιος, ήταν πολλοί οι "πυθαγορισταί, φυσιογνωμικοί, αστραγαλομάντεις, τυρομάντεις, κοσκινομάντεις, μορφοσκόποι, χειροσκόποι, λεκανομάντεις, νεκρομάντεις" που αναλάμβαναν να στηρίξουν ψυχικά και συναισθηματικά τους ανθρώπους. Αυτή την κοινωνική κατάσταση απηχεί και το έργο του Αρτεμίδωρου.

Έγραψε έναν πρακτικό ονειροκρίτη και μνημονεύει εκεί τα όνειρα όπως τα άκουσε, χωρίς φιλοδοξία και πρωτοτυπία, και διακρίνεται η άρνηση του να προσχωρήσει σε προσπάθειες θεατρινισμού ή προσποιητής ερμηνείας που έχει ως μοναδικό στόχο της την απόκτηση μιας επιφανειακής δόξας.
Διαχωρίζει τα όνειρα σε μη προφητικά, όπου η ψυχή απλώς θυμάται τα άγχη και τις αγωνίες της ημέρας, και σε προφητικά, τα οποία προμηνύουν το μέλλον. Έτσι, για την σωστή ερμηνεία κάθε ονείρου είναι απαραίτητη η γνώση όχι μόνο του επαγγέλματος αλλά και των κάθε είδους συνηθειών του ανθρώπου που βλέπει το όνειρο. Για το λόγο αυτό, οι σημασίες των ονείρων δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας μεταφυσικής διαδικασίας, αλλά λογικής ερμηνείας ομοιοτήτων, και έτσι επιτρέπεται η διαφοροποίηση της ερμηνείας των ονειρικών συμβόλων ανάλογα με το άτομο που τα βλέπει.

 Φαίνεται ότι οι C. Jung και S. Freud επηρεάστηκαν σημαντικά από τον Αρτεμίδωρο.

Ο C. Jung πίστευε στην ποιότητα των ονείρων που δείχνουν το μέλλον, τα μαντικά όνειρα και τις παγκόσμιες συνήθειες της ανθρωπότητας. Ο S. Freud στο βιβλίο του "Interpretation of Dreams", αναφέρεται οκτώ φορές στον Αρτεμίδωρο. Οι ιδέες του S. Freud σχετικά με τον κανόνα των αντιθέτων για τις επεξηγήσεις των ονείρων, τον συμβολισμό, το συνειδητό τμήμα του νου που δημιουργεί λογοπαίγνια στα όνειρα, το οιδιπόδιο σύμπλεγμα, την τμηματοποίηση των ονείρων σε ξεχωριστά στοιχεία και ανάλυση κάθε στοιχείου ξεχωριστά κ.α. παρουσιάζονται και στο έργο του Αρτεμίδωρου.

Η κυριότερη διαφορά τους είναι ότι ο Αρτεμίδωρος έκανε την συνειρμική ανάλυση των ονείρων στους πελάτες του, ενώ ο Fraud ανέθετε το έργο αυτό στους ιδίους.

Το έργο του Αρτεμίδωρου αγαπήθηκε πολύ και κατά τη μεσαιωνική εποχή και αργότερα, ενώ μας σώθηκε σε αρκετά χειρόγραφα από τον 11ο, μέχρι και τον 16ο αι.
Χαρακτηριστικό είναι το άρθρο του Γ. Σεφέρη "Γλώσσες στον Αρτεμίδωρο τον Δαλδιανό" (1970), όπου ο ποιητής αναφέρεται στο έργο του και υπογραμμίζει τη σημασία των λαϊκών Ονειροκριτών και τη σχέση τους με το παλαιό έργο του Αρτεμίδωρου.

Σάββατο 10 Απριλίου 2010

Ἐλεύθεροι Πολιορκημένοι

Ἄκρα τοῦ τάφου σιωπὴ στὸν κάμπο βασιλεύει·
Λαλεῖ πουλί, παίρνει σπειρί, κ᾿ ἡ μάνα τὸ ζηλεύει.
Τὰ μάτια ἡ πείνα ἐμαύρισε· στὰ μάτια ἡ μάνα μνέει·
Στέκει ὁ Σουλιώτης ὁ καλὸς παράμερα, καὶ κλαίει:
«Ἔρμο τουφέκι σκοτεινό, τί σ᾿ ἔχω ῾γὼ στὸ χέρι;
Ὁποῦ σὺ μοὔγινες βαρὺ κι ὁ Ἀγαρηνὸς τὸ ξέρει.»

Τὸ Μεσολόγγι ἔπεσε τὴν ἄνοιξη· ὁ ποιητὴς παρασταίνει τὴν Φύση, εἰς τὴ στιγμὴ ποὺ εἶναι ὡραιότερη, ὡς μία δύναμη, ἡ ὁποία, μὲ ὅλα τ᾿ ἄλλα καὶ ὑλικὰ καὶ ἠθικὰ ἐνάντια, προσπαθεῖ νὰ δειλιάση τοὺς πολιορκημένους· ἰδοὺ οἱ Στοχασμοὶ τοῦ ποιητῆ: 

Ἡ ζωὴ ποὺ ἀνασταίνεται μὲ ὅλες της τὲς χαρές, ἀναβρύζοντας ὁλοῦθε, νέα, λαχταριστή, περιχυνόμενη εἰς ὅλα τὰ ὄντα· ἡ ζωὴ ἀκέραιη, ἀπ᾿ ὅλα της φύσης τὰ μέρη, θέλει νὰ καταβάλῃ τὴν ἀνθρώπινη ψυχή· θάλασσα, γῆ, οὐρανός, συγχωνευμένα, ἐπιφάνεια καὶ βάθος συγχωνευμένα, τὰ ὁποῖα πάλι πολιορκοῦν τὴν ἀνθρώπινη φύση στὴν ἐπιφάνεια καὶ εἰς τὸ βάθος της.

H ὡραιότης τῆς φύσης, ποὺ τοὺς περιτριγυρίζει, αὐξαίνει εἰς τοὺς ἐχθροὺς τὴν ἀνυπομονησία νὰ πάρουν τὴ χαριτωμένη γῆ, καὶ εἰς τοὺς πολιορκημένους τὸν πόνο ὅτι θὰ τὴ χάσουν.

Ὁ Ἀπρίλης μὲ τὸν Ἔρωτα χορεύουν καὶ γελοῦνε,
κι ὅσ᾿ ἄνθια βγαίνουν καὶ καρποὶ τόσ᾿ ἅρματα σὲ κλειοῦνε.
Λευκὸ βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει
Καὶ μὲς τὴ θάλασσα βαθειὰ ξαναπετειέται πάλι,
Κι᾿ ὁλόλευκο ἐσύσμιξε μὲ τ᾿ οὐρανοῦ τὰ κάλλη.
Καὶ μὲς τῆς λίμνης τὰ νερά, ὅπ᾿ ἔφθασε μ᾿ ἀσπούδα
Ἔπαιξε μὲ τὸν ἴσκιο τῆς γαλάζια πεταλούδα,
Ποὺ εὐωδίασε τὸν ὕπνο της μέσα στὸν ἄγριο κρίνο·
Τὸ σκουληκάκι βρίσκεται σ᾿ ὥρα γλυκειὰ κ᾿ ἐκεῖνο.
Μάγεμα ἡ φύσις κι᾿ ὄνειρο στὴν ὀμορφιὰ καὶ χάρη,
Ἡ μαύρη πέτρα ὁλόχρυση καὶ τὸ ξερὸ χορτάρι·
Μὲ χίλιες βρύσες χύνεται, μὲ χίλιες γλῶσσες κρένει:
Ὅποιος πεθάνῃ σήμερα χίλιες φορὲς πεθαίνει.
Τρέμ᾿ ἡ ψυχὴ καὶ ξαστοχᾶ γλυκὰ τὸν ἑαυτό της.

Διονύσιος Σολωμός