Δευτέρα 30 Ιανουαρίου 2012

Κάρολος Όγλ: Το τραγικό τέλος του φιλλέληνα πολεμικού ανταποκριτή

Ο Κάρολος Τσαλόνε Όγλ γεννήθηκε στις 6 Απριλίου του 1851 στο Μέριλμπον, περιοχή του κεντρικού Λονδίνου, όπου διέμενε τότε η οικογένειά του. Ο πατέρα του Τζων Όγλ και η σύζυγός του Σάρα απέκτησαν εννέα παιδιά και ο Κάρολος ήταν το τέταρτο παιδί τους. Ο Κάρολος σπούδασε αρχιτεκτονική. Παράλληλα με την αρχιτεκτονική δραστηριότητά του συνεργάζεται με την περιοδικό «Builder». Αργότερα επιδίωξε και πέτυχε να συνεργασθεί τους “TIMES” στην Αθήνα. Έτσι ταξίδεψε αρχικά στη Σερβία και κατέληξε στην Αθήνα, όπου συνεργάσθηκε και με τον φημισμένο αρχιτέκτονα Τσίλερ, ενώ παρέδιδε αφιλοκερδώς και μαθήματα Αγγλικής γλώσσας. Είχε διακριθεί για τον φιλελληνισμό του και είχε τιμηθεί από τον βασιλέα Γεώργιο Α΄ με το παράσημο του Σταυρού του Σωτήρος.
 
Στο βουνό των Κενταύρων κατέφθασε για να παρακολουθήσει τις μάχες της επανάστασης των Θεσσαλών, σαν δημοσιογράφος των “TIMES” του Λονδίνου, σε  ηλικία 25 ετών. Ακολουθούν κι άλλοι Βρεττανοί ανταποκριτές. Ο Βρεττανικός τύπος δημοσιεύει συνεχώς άρθρα για την επαναστατημένη Θεσσαλία. Ο Κάρολος Όγλ, γράφει ασταμάτητα, διαμαρτύρεται έντονα για τις θηριωδίες των Τούρκων σε βάρος  του άμαχου πληθυσμού. Παίρνει ανοιχτά το μέρος των Ελλήνων επαναστατών.


Ο Κάρολος Όγλ βρήκε τραγικό θάνατο στη μάχη της Μακρυνίτσας, στις αρχές Φεβρουαρίου. Η μάχη αυτή, διεξήχθη δυτικά της Μακρυνίτσας στην θέση "Σταυρός" του βουνού «Σαρακηνός» στίς 6 Φεβρουαρίου 1878. Ο θάνατός του όταν έγινε γνωστός στην Αθήνα, συγκλόνισε την κοινή γνώμη, αλλά και την κυβέρνηση.
 
Εδώ στην αφήγησή μας, πρέπει να παρεμβάλουμε την εμπλοκή του Χόβαρτ Πασά.
Ο Χόβαρτ Πασάς, ήταν ένας ικανός πρώην αξιωματικός του Βρετανικού Ναυτικού που προσέφερε τις υπηρεσίες του στο Σουλτάνο έναντι αμοιβής, οργανώνοντας τον Οθωμανικό στόλο. Ο Χόβαρτ, προσπάθησε να μεταπείσει τους επαναστάτες απειλώντας ότι, αν δεν έρθουν σε συνεννόηση μαζί του, θα «βομβολίσει» (βομβαρδίσει) τη Μακρινίτσα, όπως χαρακτηριστικά έγραψαν οι εφημερίδες της εποχής.

Ο Όγλ που βρισκόταν στο Βόλο ακόμα, όταν το πληροφορήθηκε έστειλε ένα σημείωμα στον συμπατριώτη του στο οποίο του έγραφε: «Επειδή πρόκειται να βομβαρδίσεις την Μακρυνίτσαν προς ασφάλειάν μου πηγαίνω εκεί».
Ο Χόβαρτ τον απείλησε ότι θα τον διώξει από τα τουρκοκρατούμενα εδάφη και ο Όγλ του ανταπάντησε: «Θα με διώξεις, αλλά δεν θα φύγω όπως έφυγες εσύ από την Αγγλίαν»

Έτσι ξεκίνησε για τη Μακρυνίτσα όπου με έξοδά του μάλιστα πλήρωσε 30 εργάτες, για να κατασκευάσουν χαρακώματα. Πριν φύγει μάλιστα από το Βόλο είχε προβλέψει το θάνατό του μιλώντας σε γνωστούς του και λέγοντας ότι οι Τούρκοι θα τον δολοφονήσουν και θα κόψουν το κεφάλι του. Γι’ αυτό τους έδειχνε κάποιες ουλές το χέρι του από παλαιό τραύμα, ώστε αν βρεθεί το ακέφαλο πτώμα του να το αναγνωρίσουν!!!

Η τριήμερη μάχη της Μακρυνίτσας, υπήρξε αιματηρότατη, με πολλά θύματα από τον άμαχο πληθυσμό, ακόμα και παιδιά. Οι επαναστάτες νικήθηκαν και υποχώρησαν προ των Οθωμανικών στρατευμάτων του Ρετζέπ Πασά, αλλά και των ορδών των ατάκτων Κιρκασίων(1) του Αμούς Μπέη. Οι πρόξενοι των ξένων δυνάμεων ανέβηκαν στο Πήλιο για ερευνήσουν την κατάσταση και να σταματήσουν τις σφαγές. Ενδιαφέρθηκαν φυσικά και τον Όγλ, που δεν εμφανίσθηκε πουθενά επί διήμερο. Τον αναζητούσαν για να πληροφορηθούν εγκύρως τα καθέκαστα των μαχών στο Πήλιο. Είχε ήδη δολοφονηθεί. Αρχικά οι Τούρκοι έκρυψαν το πτώμα του, αλλά ένας στρατιώτης εμφάνισε το διαβατήριό του, ενώ ένας άλλος πουλούσε τα ρούχα του. Οι Τούρκοι είπαν ότι τον δολοφόνησαν οι επαναστάτες. Αυτό όμως δεν ήταν αληθές.
 
Τελικά το πτώμα του άτυχου Άγγλου δημοσιογράφου βρέθηκε ακέφαλο. Οι γιατροί ενός αγγλικού και ενός ιταλικού πλοίου έκαναν αυτοψία και τοποθέτησαν το πτώμα σε μολυβένια θήκη για να μεταφερθεί στην Αθήνα με ατμόπλοιο για ταφή. Οι πρόξενοι των ξένων δυνάμεων από τις ανακρίσεις που έκαναν στο Πήλιο διαπίστωσαν όπως έγραφαν οι εφημερίδες της εποχής, ότι ο Όγλ δολοφονήθηκε μετά τη λήξη της μάχης. Κάποιοι μάρτυρες είπαν ότι τον είδαν να επιστρέφει έφιππος και να επιπλήττει τέσσερις Οθωμανούς στρατιώτες, οι οποίοι τον αγνόησαν. Παρακάτω όμως συνάντησε άλλους δύο, οι οποίοι τον αναγνώρισαν, αλλά δεν δίστασαν να τον δολοφονήσουν χτυπώντας τον ο ένας με τη λόγχη και ο άλλος πυροβολώντας. Μια γυναίκα και ένα παιδί που είδαν τη σκηνή του φόνου, κατέθεσαν ότι οι δολοφόνοι όταν απέκοψαν την κεφαλή του Άγγλου ανταποκριτή, την κάρφωσαν σε μια λόγχη και την περιέφεραν αλαλάζοντας!!

Η σορός του μεταφέρθηκε στον Πειραιά από το Βόλο με το αγγλικό πολεμικό πλοίο “Wizard”. Μερικές Βολιώτισσες είχαν κεντήσει ταινία που μπήκε στο φέρετρο και έγραφε: «Ου σκεπάζεται αρετή σου, ουδ’ επίβουλος σφαγή σου, Όγλ φιλελεύθερε». 

Στην Αθήνα επικρατούσε πρωτοφανής συγκίνηση. Η πάνδημη κηδεία του, έγινε στις 29 Μαρτίου 1878 από τον καθολικό ναό του Αγίου Διονυσίου, χοροστατούντος του καθολικού αρχιεπισκόπου. Παρέστησαν πολλοί επίσημοι και λαός. Επικήδειο εκφώνησε στο νεκροταφείο ο Τιμολέων Φιλήμων, και ο Γάλλος πρεσβευτής. Ο δήμος της Αθήνας (δήμαρχος ο Παναγής Κυριακός) παραχώρησε δωρεάν τάφο στο Α΄ Νεκροταφείο. Η οικογένεια του Όγλ με τηλεγράφημά της προς τον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Κουμουνδούρο ευχαρίστησε την ελληνική κυβέρνηση, αλλά και τον Χαρίλαο Τρικούπη, βουλευτή τότε, που ασχολήθηκε ενεργά με την ταφή του τέκνου της.
 
Η ώρα του αίσχους
Πέρασαν όμως τα χρόνια και η θυσία του Κάρολου Όγλ ξεχάστηκε. Ο τάφος του… πουλήθηκε σε κάποια οικογένεια και η μαρμάρινη επιτύμβια στήλη που υπήρχε εκεί εξαφανίστηκε. Φαίνεται ότι αυτό έγινε με απόφαση του Δήμου Αθηναίων σε κάποια φάση και αφορούσε τάφους, που δεν είχαν κληρονόμους. 


Το 1983 ο βουλευτής Μαγνησίας Γιώργος Σούρλας (ΝΔ) ζήτησε πληροφορίες για την υπόθεση αυτή και απαίτησε να αποκατασταθεί η μνήμη του νεκρού. Δεν έλαβε απάντηση, ούτε από τον υπουργό ούτε από τον Δήμο Αθηναίων. Απευθύνθηκε και στη διοίκηση του Α΄ Νεκροταφείου και εκεί τον ενημέρωσαν, πως ορισμένοι τάφοι θεωρήθηκαν τάφοι αγνώστων και οι μαρμάρινες πλάκες διατέθηκαν για την πλακόστρωση πεζοδρομίων!!!
Αθάνατη Ελλάδα, ενίοτε αγνώμων, αχάριστη και επιλήσμων….


Ενας ηθοποιός ο Βασίλειος Κ. Ανδρονόπουλος, με το δικό του τρόπο τίμησε τον Άγγλο που θυσιάστηκε για τη Θεσσαλία.Το 1890 εξέδωσε στα Τρίκαλα από το τυπογραφείο του Γ. Μαρινόπουλου, το θεατρικό έργο «Δολοφονία Καρόλου Όγλ εν τη μάχη Μακρυνίτσης: Δράμα Εθνικόν εις πράξεις δύο μετ' Αποθεώσεως».

Τελικά η Μαγνησία με καθυστέρηση πολλών ετών, τίμησε το 2010 τη μνήμη του ευγενούς δημοσιογράφου με ειδική ημερίδα με θέμα «Κάρολος Όγλ. Η πολεμική ανταπόκριση χθες και σήμερα».
 
 (1)  http://www.ehw.gr/blacksea/FORMS/filePage.aspx?lemmaId=11333

πηγη
http://sitalkisking.blogspot.com/2011/10/blog-post_19.html

Πέμπτη 26 Ιανουαρίου 2012

Ο γερμανικός "πολιτισμός", ΔΙΣΤΟΜΟ

Ο Σουηδός Στούρε Λιννέρ, επικεφαλής του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού στην Ελλάδα,  στο βιβλίο του «Η Οδύσσειά μου» γράφει για το Δίστομο:

Παντρευτήκαμε στις 14 Ιουνίου 1944. Ο υπεύθυνος της ελληνικής επιτροπής Ερυθρού Σταυρού, Έμιλ Σάντστρομ, παρέθεσε γαμήλιο γεύμα προς τιμήν μας. Αργά το βράδυ με πλησίασε και με απομάκρυνε από τα γέλια και τις φωνές, προς μια γωνιά όπου θα μπορούσαμε να μιλήσουμε οι δυο μας. 

Μου έδειξε ένα τηλεγράφημα που μόλις είχε λάβει: οι Γερμανοί έσφαζαν για τρεις ημέρες (10-13 Iουν 1944) τον πληθυσμό του Διστόμου, στην περιοχή των Δελφών, και στη συνέχεια πυρπόλησαν το χωριό. Πιθανοί επιζώντες είχαν ανάγκη άμεσης βοήθειας.

Το Δίστομο ήταν μέσα στα όρια της περιοχής την οποία, την εποχή εκείνη, ήμουν αρμόδιος να τροφοδοτώ με τρόφιμα και φάρμακα. Έδωσα με τη σειρά μου το τηλεγράφημα στη σύζυγό μου Κλειώ να το διαβάσει, εκείνη έγνεψε κι έτσι αποχωρήσαμε διακριτικά από τη χαρούμενη γιορτή.

Περίπου μια ώρα αργότερα ήμασταν καθ' οδόν μέσα στη νύχτα. Απαιτήθηκε ανυπόφορα μεγάλο χρονικό διάστημα έως ότου διασχίσουμε τους χαλασμένους δρόμους και τα πολλά μπλόκα για να φτάσουμε, χαράματα πια, στον κεντρικό δρόμο που οδηγούσε στο Δίστομο. 

Από τις άκρες του δρόμου ανασηκώνονταν γύπες από χαμηλό ύψος, αργά και απρόθυμα, όταν μας άκουγαν που πλησιάζαμε. Σε κάθε δέντρο, κατά μήκος του δρόμου και για εκατοντάδες μέτρα, κρεμόντουσαν ανθρώπινα σώματα, σταθεροποιημένα με ξιφολόγχες, κάποια εκ των οποίων ήταν ακόμη ζωντανά. Ήταν οι κάτοικοι του χωριού που τιμωρήθηκαν με αυτό τον τρόπο: θεωρήθηκαν ύποπτοι για παροχή βοήθειας στους αντάρτες της περιοχής, οι οποίοι επιτέθηκαν σε δύναμη των Ες-Ες.  

Η μυρωδιά ήταν ανυπόφορη. Μέσα στο χωριό σιγόκαιγε ακόμη φωτιά στα αποκαΐδια των σπιτιών. Στο χώμα κείτονταν διασκορπισμένοι εκατοντάδες άνθρωποι κάθε ηλικίας, από υπερήλικες έως νεογέννητα. Σε πολλές γυναίκες είχαν σχίσει τη μήτρα με την ξιφολόγχη και αφαιρέσει τα στήθη, άλλες κείτονταν στραγγαλισμένες, με τα εντόσθια τυλιγμένα γύρω από το λαιμό. Φαινόταν σαν να μην είχε επιζήσει κανείς.  

Μα να! Ένας παππούς στην άκρη του χωριού! Από θαύμα είχε καταφέρει να γλιτώσει τη σφαγή. Ήταν σ ο κ α ρ ι σ μ έ ν ο ς από τον τρόμο, με άδειο βλέμμα, τα λόγια του πλέον μη κατανοητά. Κατεβήκαμε στη μέση της συμφοράς και φωνάζαμε στα ελληνικά: «Ερυθρός Σταυρός! Ερυθρός Σταυρός! Ήρθαμε να βοηθήσουμε».
Από μακριά μας πλησίασε διστακτικά μια γυναίκα. 

Μας αφηγήθηκε ότι ένας μικρός αριθμός χωρικών πρόλαβε να διαφύγει προτού ξεκινήσει η επίθεση. Μαζί με εκείνη αρχίσαμε να τους ψάχνουμε. Αφού ξεκινήσαμε οι τρεις μας, διαπιστώσαμε ότι [η γυναίκα] είχε πυροβοληθεί στο χέρι. Τη χειρουργήσαμε αμέσως με χειρουργό την Κλειώ. Ήταν το ταξίδι του μέλιτός μας.


Και ο Ελληνικός Πολιτισμός:
 

Λίγο καιρό αργότερα η επαφή μας με το Δίστομο θ' αποκτούσε και έναν αξιοσημείωτο επίλογο. Όταν τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα, δεν πήγαν και τόσο καλά τα πράγματα, αφού μια γερμανική μονάδα κατάφερε να περικυκλωθεί από αντάρτες ακριβώς στην περιοχή του Διστόμου. 

Σκέφτηκα ότι αυτό ίσως θεωρηθεί από τους Έλληνες ως ευκαιρία για αιματηρή εκδίκηση, πόσο μάλλον που η περιοχή εδώ και καιρό είχε αποκοπεί από κάθε παροχή βοήθειας σε τρόφιμα. Ετοίμασα λοιπόν φορτηγά με τα αναγκαία τρόφιμα, έστειλα μήνυμα στο Δίστομο για την άφιξή μας και έτσι βρεθήκαμε στο δρόμο για εκεί, για άλλη μια φορά, η Κλειώ και εγώ. 

Όταν φτάσαμε στα όρια του χωριού, μας συνάντησε μια επιτροπή, με τον παπά στη μέση. Έναν παλαιών αρχών πατριάρχη, με μακριά, κυματιστή, λευκή γενειάδα. Δίπλα του στεκόταν ο αρχηγός των ανταρτών, με πλήρη εξάρτυση. 

Ο παπάς πήρε το λόγο και μας ευχαρίστησε εκ μέρους όλων που ήρθαμε με τρόφιμα. Μετά πρόσθεσε:«Εδώ είμαστε όλοι πεινασμένοι, τόσο εμείς οι ίδιοι, όσο και οι Γερμανοί αιχμάλωτοι. Τώρα, εάν εμείς λιμοκτονούμε, είμαστε τουλάχιστον στον τόπο μας.  Οι Γερμανοί δεν έχουν χάσει μόνο τον πόλεμο, είναι επιπλέον και μακριά από την πατρίδα τους. Δώστε τους το φαγητό που έχετε μαζί σας, έχουν μακρύ δρόμο μπροστά τους».

Σ' αυτή του τη φράση 
γύρισε η Κλειώ το βλέμμα της και με κοίταξε. Υποψιαζόμουν τι ήθελε να μου πει με αυτό το βλέμμα, αλλά δεν έβλεπα πλέον καθαρά. Απλά στεκόμουν κι έκλαιγα.
 
 Από το βιβλίο "Η Μαύρη Βίβλος της Αντίστασης"

Σάββατο 21 Ιανουαρίου 2012

Ελλάδα ημιαποικία της Δύσης

Η μεταπρατική μετάλλαξη του Ελληνισμού σηματοδοτεί τη συρρίκνωση και την «ήττα» του «ελληνικού τρόπου παραγωγής» μιας εμπορευματικής, μη καπιταλιστικής –ενταγμένης  μάλλον στο σχήμα  μιας  ιδιότυπης «μανιφακτούρας»– παραγωγής, που μεγαλούργησε προς στιγμήν στις συντεχνίες, στη ναυτιλία μας, στα Μαντεμοχώρια, στα Αμπελάκια, στη Μοσχόπολη, ακόμα και στο χιώτικο δίκτυο.  

Η κοινοτική μορφή οργάνωσης του ελληνισμού, όπως τονίζει ο Πανταζόπουλος, αποτελεί τη «μικρο»-πολιτική-πολιτειακή μορφή έκφρασης αυτού του «συνεταιριστικού», προ-καπιταλιστικού, ή μάλλον μη-καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, στηριγμένου στη μικροϊδιοκτησία, τη δικτυακή διασύνδεση, τις «συντροφίες» και τις συντεχνίες.  
Ωστόσο, αυτή η κοινοτική μορφή οργάνωσης δεν θα αποδειχθεί ικανή να προστατεύσει  τις ελληνικές συσσωματώσεις –είτε τις στρατιωτικές, όπως στο Σούλι που θα υποκύψει στον Αλή πασά­, είτε τις οικονομικές,  όπως τη Μοσχόπολη–, ενώ, μετά  το πέρας των ναπολεόντειων πολέμων,  θα υποκύψει απροστάτευτη στον επιθετικό ανταγωνισμό του βιομηχανικού δυτικού καπιταλισμού – όπως θα συμβεί με τα Αμπελάκια

Ακόμα και οι ναυτικές κοινότητες των νησιών, που είχαν αναπτυχθεί εκμεταλλευόμενες τον αμερικανο-αγγλικό πόλεμο, τη ρωσική προστασία, τους ρωσο-τουρκικούς πολέμους και προπαντός τον ηπειρωτικό αποκλεισμό, κατά τη διάρκεια της γενικευμένης ευρωπαϊκής αναταραχής –που αρχίζει με τη γαλλική επανάσταση και τελειώνει με το Βατερλώ–, θα αντιμετωπίσουν την πρώτη γενικευμένη κρίση τους κατά τη δεύτερη δεκαετία του 19ου αιώνα.
 
Για τον κοινοτικά οργανωμένο ελληνικό τρόπο παραγωγής υπήρχαν δύο και μόνο δρόμοι. 
-Είτε να αποκτήσει ένα δικό του κράτος, ικανό να τον προστατεύσει και να επιτρέψει τη διευρυμένη αναπαραγωγή του, -είτε να ακολουθήσει και να ολοκληρώσει την οδό της μεταπρατικής υποστροφής και της παρασιτικής ενσωμάτωσης. 

Η επανάσταση του ’21 θα αποτελέσει έτσι την απάντηση του κοινοτικά οργανωμένου ελληνισμού στη διπλή πίεση της βιομηχανικής καπιταλιστικής Δύσης και της συμμάχου της, της κρατικά οργανωμένης οθωμανικής λεηλασίας. Και γι’ αυτό σε αυτή θα συμμετάσχουν εν τέλει, παρά τους δισταγμούς τους, Έλληνες της διασποράς, έμποροι της Κωνσταντινούπολης, εφοπλιστές και ναυτικοί των νησιών.
 
Ωστόσο, το ελληνικό κράτος, που θα συγκροτήσει μετά από πολλούς αγώνες ο ελληνισμός, θα είναι ένα αδύναμο και εξαρτημένο κράτος, όσο επέτρεψαν οι μεγάλες δυνάμεις, ανίκανο να προστατεύσει και να αναπαραγάγει μια αυτόκεντρη αναπτυξιακή πορεία.
 
Υπ’ αυτές τις συνθήκες, η διεθνοποίηση των ελληνικών εμπορικών οίκων, των βιεννέζων Μοσχοπολιτών της οικογένειας Σίνα και των κατ’ εξοχήν διεθνοποιημένων Χίων εμπόρων, χωρίς την ύπαρξη μιας αναλόγου βάρους εθνικής οικονομικής βάσης, οδηγούσε αναπόφευκτα στη σταδιακή απομάκρυνση από την ελληνική κοινότητα και, εν τέλει, από την ίδια την ελληνική ταυτότητα. Και οι Χιώτες, οι μεγαλύτεροι έμποροι του ελληνικού κόσμου, δεν αποτελούν παρά την πιστότερη εικόνα μιας εξέλιξης καθολικών διαστάσεων.
 
Η ναυτιλία υπήρξε η μόνη διεθνής δραστηριότητα που συντηρούσε μία σχέση με τη γενέθλια γη, κυρίως εξ αιτίας της επάνδρωσης του ποντοπόρου στόλου με Έλληνες ναυτικούς. 

Σταδιακώς, όμως –στις τελευταίες δεκαετίες του 20ού και κατ’ εξοχήν κατά την πρώτη δεκαετία του 21ου αι.– απελληνοποιήθηκαν και τα πληρώματα των πλοίων σε τεράστια έκταση έτσι, αδυνάτισαν ακόμα περισσότερο οι σχέσεις ανάμεσα σε μια ναυτική δραστηριότητα, που ασκείται σε ένα κυριολεκτικά πλανητικό θέατρο και η οποία έχει ως μεταφορικό επίκεντρο την… Κίνα και χρηματιστικό-ασφαλιστικό το Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη, – με την Ελλάδα να λειτουργεί μόνον, ή κατ’ εξοχήν, ως υποδοχέας τραπεζιτικών και καταναλωτικών δραστηριοτήτων. 

Και όμως οι εφοπλιστές ακόμα και στη σημερινή, αποσυνδεδεμένη από την ελληνική αγορά μετεξέλιξή τους, διατηρούν ισχυρά στοιχεία από τη δικτυακή, οικογενειακή και «μανιφακτούρικη» παράδοση της ελληνικής οικονομίας.
 
Διαμορφώνεται τωόντι το παράδοξο της ηγεμονίας μιας ελίτ, η οποία αισθάνεται –και αποτελεί εν πολλοίς– μέρος των δυτικών ελίτ, μεταβάλλοντας την ίδια της τη χώρα σε ημι-αποικία! 

Δεν πρόκειται για μια διαπίστωση ηθικού χαρακτήρα, αλλά για μια κατ’ εξοχήν υλική, αντικειμενική διαδικασία, κατά τη διάρκεια εξέλιξης της οποίας παρεμποδίστηκαν και υπονομεύθηκαν οι ελληνικές παραγωγικές δραστηριότητες έτσι, οι Έλληνες επιχειρηματίες στράφηκαν υποχρεωτικά προς μεταπρατικές δραστηριότητες, «συμμαχώντας» με τους ίδιους τους δημίους τους, είτε τους Τούρκους πασάδες, που έλεγχαν τη διαδικασία της παραγωγής πρώτων υλών, και το οθωμανικό κράτος, είτε τους ανταγωνιστές τους, τους δυτικούς βιομηχάνους, εμπόρους και τραπεζίτες. 

Και βεβαίως, σήμερα, μετατρέπουν και το κράτος, το οποίο ελέγχουν, σε ένα ιδιότυπο προτεκτοράτο των κυρίαρχων δυνάμεων και –γιατί όχι;– και του επανακάμψαντος νεο-οθωμανισμού.
 
Στις μέρες μας, αυτή η διαδικασία ολοκληρώθηκε, με την καταναλωτικού χαρακτήρα ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωζώνη και την πρόσκαιρη μετοχή και μέθεξη στο δυτικό σύστημα αξιών του συνόλου του ελληνικού λαού, με καταναλωτικό-παρασιτικό τρόπο.

Ωστόσο, τη στιγμή της κρίσης, αναδεικνύεται ανάγλυφη η άλλη όψη του νομίσματος, ότι δηλαδή η Ελλάδα είναι ταυτόχρονα και ημιαποικία της Δύσης και, κατά συνέπεια, καλείται πρώτη να αντιμετωπίσει και να υποστεί, ως οιονεί πειραματόζωο, τις συνέπειες της καθολικής κρίσης της δυτικής ηγεμονίας. 

Γιώργος Καραμπελιάς 
 Απόσπασμα Άρθρου Περιοδικού τ.2 "Νέος Ερμής ο Λόγιος"

http://ardin-rixi.gr/archives/3023

Παρασκευή 13 Ιανουαρίου 2012

Αναφορά στον Αθανάσιο Τσακάλωφ


Αν ο Достоевский σε είχε γνωρίσει δεν θα είχε ανάγκη τον Нечаев για να γράψει το μυθιστόρημά του Бесы. Μπορούσε κάλλιστα να χρησιμοποιήσει τη Φιλική Εταιρεία δίχως να εισχωρήσει στην έννοια της αντιπαράθεσης με την τρομοκρατική οργάνωση. 

Το έργο σου και το θεωρητικό και το πρακτικό, ως προσφορά στην Ελλάδα δεν έχει εκτιμηθεί στο βαθμό που θα έπρεπε, αυτό ισχύει ακόμα και στην Ήπειρο. Διότι η επαναστατικότητα στης σκέψης σου δεν έγινε αντιληπτή σε όλους. Ποίος κατάλαβε πραγματικά ότι αναγκάστηκες να εγκαταλείψεις την Ελλάδα για να μεταναστεύσεις στη Ρωσία; 

Ποιος κατάλαβε τις σπουδές φυσικής που έκανες στο Παρίσι και τη συμμετοχή σου στην ίδρυση του Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου; Ενώ δίχως αυτό δεν θα υπήρχε ούτε καν η Ιδέα της Φιλικής Εταιρείας.

Ποιος ξέρει ότι ακολούθησες τα βήματα του Ρήγα Φεραίου ακόμα και στη Βιέννη; Και ενώ γνώρισες τον Καποδίστρια δεν σταμάτησες το έργο σου και επινόησες τη Φιλική Εταιρεία με τον Εμμανουήλ Ξάνθο και τον Νικόλαο Σκουφά; 

Ποιος γνωρίζει τις δράσεις σου και τη μεθοδικότητά σου για να στηρίξεις την οργάνωση; Ποιος θυμάται τα ταξίδια σου στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη, στη Μακεδονία, στη Θράκη και τη Θεσσαλία; 

Όλοι πιστεύουν ότι ξαφνικά όλη η πατρίδα μας ξύπνησε δίχως, δίχως να συνειδητοποιήσει ότι ήσουν η καμπάνα που τους έσωσε από τον τουρκικό εφιάλτη. Κι όμως, όταν υπήρξε σοβαρό πρόβλημα στη δομή της οργάνωσης, πάλι εσένα επέλεξαν για να δράσεις και να εκτελέσεις τη διαταγή της Αόρατης Αρχής.

Δεν ήσουν μόνο το πνεύμα της οργάνωσης, αλλά και το χέρι της δικαιοσύνης της, διότι ήξερες πόσο κινδύνευε από αυτές τις εσωτερικές τριβές απέναντι στον τουρκικό ζυγό. Ποιος θέλει να θυμηθεί ότι αναγκάστηκες να δραπετεύσεις και να περιμένεις στην Ιταλία την έναρξη της Μεγάλης Επανάστασης, το όραμά σου, που έγινε πραγματικότητα το 1821. Κι όμως ήσουν παντού, ακόμα και ως υπασπιστής του Υψηλάντη στον Ιερό Λόχο. 

Ποιος πιστεύει ότι ακόμα και μετά την καταστροφή του Δραγατσανίου δεν εγκατέλειψες τον αγώνα κι επέστρεψες στην Ελλάδα για να πολεμήσεις έως το τέλος της Επανάστασης. Κι όμως το Δεκέμβριο του 1831 ήσουν ήδη στο Άργος και μετά στο Ναύπλιο ως πληρεξούσιος της Ηπείρου στην Εθνοσυνέλευση, όπου ψηφίστηκε το Πολιτικό Σύνταγμα της Ελλάδος. 

Ήσουν μαζί μας από την αρχή έως το τέλος για την ελευθερία της πατρίδας μας. Ποιος ξέρει όμως τι έκανες μετά όταν επέστρεψες στη Ρωσία, πριν αρχίσει ο Достоевский το μεγάλο του έργο, όπου έζησες έως το 1851; 
 Ν. Λυγερός

Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2012

Aπό τους Γαζήδες εως την Οθωμανική Ολοκλήρωση



 H οθωμανική αυτοκρατορία ώς τις αρχές του 18ου αιώνα αποτελούσε ένα σύστημα που αναπαραγόταν αυτοτελώς, μία αυτοκρατορία - κόσμο

Στη Μεσόγειο, τη θάλασσα που επιτρέπει την επικοινωνία των τριών από τις πέντε ηπείρους του πλανήτη, έχει αναπτυχθεί η ιστορία των αυτοκρατοριών.

Ιστορία κατάκτησης του γνωστού κόσμου, του κόσμου που είναι ορατός. Iσως, η μορφή επεκτατικού κράτους να γεννήθηκε κάπου στη Μέση Ανατολή. Είναι όμως σχεδόν βέβαιο ότι οι πρώτοι εμπνευστές στρατιωτικής ενοποίησης του ανατολικού μεσογειακού χώρου ήταν οι Μακεδόνες. Το γεγονός ότι περιπλανήθηκαν ώς την σημερινή Ινδία ακολουθώντας, από την Αίγυπτο και ύστερα, μια παράλογη κατακτητική διαδρομή, δηλώνει πόσο ατελής ήταν η πρώτη αυτή σύλληψη. Εφάρμοσαν την ιδέα της κατάκτησης του κόσμου, ο οποίος όμως στην πορεία της μακεδονικής επέκτασης κατέληξε σε μία ατελέστατη κοσμοκρατορία.

Εντέλει την πρώτη ολοκληρωμένη μορφή του επεκτατικού κράτους πραγματοποίησαν οι Ρωμαίοι. Και η διάσπαση της αυτοκρατορίας σε δυτική και ανατολική, μάλλον, δηλώνει τα πεπερασμένα όρια της άσκησης ελέγχου μιας δυαδικής εξουσίας, του Καίσαρα και της Συγκλήτου, επί εκτεταμένων πληθυσμών. 

Η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, το κοινώς λεγόμενο Βυζάντιο, συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες στον αυτοκράτορα, ενώ ο χριστιανισμός από την εδραίωσή του λειτούργησε ως υποχρεωτική θρησκεία υπό την προστασία του αυτοκρατορικού επεκτατικού συστήματος. Ωστόσο, καμία εξουσία δεν μένει για πάντα αρραγής. Η διεκδίκηση της αυτοκρατορικής εξουσίας από ποικίλες ανταγωνιστικές ελίτ γύρω στον 11ο αιώνα, αρχής γενομένης από τους στρατηγούς των ανατολικών θεμάτων, διέσπασαν τη συνοχή του θεσμού. Eτσι κατέστησαν αποτελεσματικές τις αποσχιστικές επιδιώξεις αυτοκρατορικών αξιωματούχων, ενεργοποίησαν τις αυτονομιστικές τάσεις των υποτελών πριγκίπων, όπως εκείνες των Σέρβων, και έδωσαν πολιτικό έρμα στις επεκτατικές πιέσεις των Σελτζούκων στη Μικρά Ασία και αργότερα των Λατίνων σταυροφόρων.

Οι Γαζήδες πολεμιστές του Ισλάμ, ιππότες της ημισελήνου και μακρινοί προπάτορες τις οθωμανικής αυτοκρατορίας, άρχισαν βαθμιαία να σταθεροποιούν τα κρατίδιά τους στη Μικρά Ασία από τα μέσα του 13ου αιώνα. Οι επιδρομές των Γαζήδων ιπποτών της ημισελήνου αρχικά στα βάθη της Μικράς Ασίας από τον 11ο αιώνα, και δύο σχεδόν αιώνες αργότερα στη Bαλκανική, δεν διέφεραν ως προς την πρακτική και το κίνητρο που χαρακτήριζαν τις επιδρομές των Δυτικών και των Βυζαντινών.

Και σε αυτήν τη μακροχρόνια επαναλαμβανόμενη πρακτική αλλεπάλληλων επιδρομών που γίνονταν στο όνομα της ορθής πίστης και της λαφυραγωγίας, ανακάλυψαν και εδραίωσαν με τα δικά τους πολιτισμικά κριτήρια το αυτοκρατορικό πρότυπο:
(1) Πόλεμος εναντίον των απίστων στο όνομα της ορθής πίστης,
(2) Κατάκτηση του γνωστού κόσμου για την κυριαρχία του σωστού θεού,
(3) Εμπέδωση του λόγου του επί της γης μέσω της κυριαρχίας των πιστών του πολεμιστών.

Στα μετόπισθεν των σχεδόν αδιάλειπτων ακριτικών πολέμων, κυρίως στις πόλεις τις Μικράς Ασίας, ο αστικός πληθυσμός, σε ιδιαίτερες συσπειρώσεις μάλλον διακεκριμένων ομάδων, καθόριζε για τα μέλη του το ηθικό πρότυπο, το ιερό χρέος και τη στάση ζωής, όπως απέρρεαν από ερμηνείες του Κορανίου. Ερμηνείες οι οποίες δεν μπορούσαν να βρίσκονται σε διάσταση από τα μουσουλμανικά θέσφατα, όπως τα όριζαν οι αδελφότητες των Δερβίσηδων.

Πρόκειται για μία διαδικασία που ξεκίνησε και εν πολλοίς ολοκληρώθηκε ώς το τέλος του 14ου αιώνα στη Μικρά Ασία, κατά την οποία φαίνεται πως οι ομάδες των Γαζήδων μπέηδων και ηγετικές ομάδες των αστικών πληθυσμών απέκτησαν όχι μόνο κοινά θρησκευτικά πρότυπα, αλλά ενιαίο σύστημα εγκόσμιων αξιών και πιθανότατα κοινή πολιτική ταυτότητα. 

Αυτές οι δύο ομάδες, Γαζήδες και Δερβίσηδες, μαζί με μία τρίτη, των Αχήδων, αποτέλεσαν την αιχμή του δόρατος, τις κύριες ηγετικές ελίτ που προώθησαν και εδραίωσαν τη μουσουλμανική επέκταση στη Μικρά Ασία και στα Βαλκάνια.

Από την πρώτη σημαντική ενοποίηση των μουσουλμανικών εμιράτων της Μικράς Ασίας υπό τον Οσμάν Α΄ Γαζή Χαν στις αρχές του 14ου αιώνα, και ώς το τέλος των πολέμων μεταξύ των γιων του Βαγιαζήτ που έληξε το 1413 με την επικράτηση του Μωάμεθ Α΄, το αυτοκρατορικό πρότυπο συγκροτήθηκε ως προς τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του. Και ολοκληρώθηκε με τις κατακτήσεις και τις κρατικές μεταρρυθμίσεις του Σουλεϊμάν Α΄του νομοθέτη ώς τα μέσα του 16ου αιώνα. 

Η αλλαγή αυτή, μέσα από πολλές συγκρούσεις, σήμανε τη σταδιακή μετατόπιση της πολιτικής ισχύος από τις ισχυρές ομάδες των Γαζήδων και των Αχήδων προς το αυτοκρατορικό κράτος, τη θεμελιώδη και απολύτως προσωποπαγή δομή εξουσίας του Σουλτάνου:
(1) τη διοίκησή του, 
(2) τον τακτικό στρατό του, 
(3) τη ρύθμιση των εισοδημάτων 
(4) τον έλεγχο του εν γένει πλούτου του συνόλου των υποτελών και των αξιωματούχων του – οι πάντες δούλοι του.

Η πορεία που κατέληξε στη συγκρότηση της οθωμανικής αυτοκρατορικής επικράτειας είναι αποκαλυπτική. Από τα πρώτα χρόνια του 14ου αιώνα όταν σταθεροποιήθηκαν τα πρώτα κρατίδια των Γαζήδων στη Μικρά Ασία και την Ανατολία, και σχεδόν τρεις αιώνες μετά ο ελεγχόμενος χώρος αυξήθηκε περίπου διακόσιες σαράντα τρεις φορές: τα εδάφη που έλεγχε άμεσα ο Σουλτάνος το 1614 έφταναν σχεδόν το 1,5 εκατομμύριο τετραγωνικά χιλιόμετρα. 

Η οθωμανική αυτοκρατορία ένωσε υπό τη σουλτανική εξουσία τις απολήξεις των τριών ηπείρων στη Μεσόγειο. Eτσι διαχωρίστηκε γεωπολιτικά η Ανατολική Μεσόγειος από τη Δυτική, και τα Βαλκάνια από την Ευρώπη. Διαχωρισμός που οριζόταν με έναν νοητό άξονα που ξεκινούσε περίπου από τη σημερινή Αλγερία και έφτανε στις βόρειες δυτικές ακτές των Βαλκανίων, στην Αδριατική Θάλασσα, και από εκεί ώς τη Μαύρη Θάλασσα.

Ο σαφής διαχωρισμός της Ανατολικής Μεσογείου από την υπόλοιπη κλειστή θάλασσα, και ειδικότερα ο διαχωρισμός των βαλκανικών περιοχών από την υπόλοιπη Ευρώπη, προέκυπτε από την πολύ μεγάλη ισχύ της οθωμανικής αυτοκρατορίας: ήταν πλέον σημαντικότατη παγκόσμια δύναμη. Αλλά ήταν επίσης και κάτι ακόμη: η γεωπολιτική διάσταση της αυτοκρατορίας. Ο έλεγχος των μεσογειακών απολήξεων των τριών ηπείρων την καθιστούσε έναν κόσμο σχετικά αυτοτελή.

Μπορούμε να προτείνουμε με κάποια βεβαιότητα ότι η οθωμανική αυτοκρατορία μέχρι περίπου τις αρχές του 18ου αιώνα συγκέντρωνε όλα τα χαρακτηριστικά ώστε να αποτελεί ένα σύστημα που αναπαραγόταν με σχετική αυτοτέλεια, μία αυτοκρατορία-κόσμο: 
(1) Γεωγραφικά ήταν ιδιαιτέρως εκτεταμένη
(2) Γεωπολιτικά έλεγχε έναν μείζονα στρατηγικό χώρο
(3) Πολιτικά ήταν ιδιαιτέρως ισχυρή 
(4) Εμπορικά ήταν σχετικά εσωστρεφής. 
(5) Από την άποψη των δημοσίων εσόδων ήταν σημαντικά αυτοτελής
(6)Στην παραγωγή πριμοδοτούσε τη σχετική αυτάρκεια, δηλαδή την παραγωγή υποτυπωδών πλεονασμάτων από οικογένειες χωρικών.

Αυτή η πολιτική και οικονομική οριοθέτηση των βαλκανικών περιοχών και η σχετική αποκατάσταση των χωρικών πληθυσμών σε βάρος των ήδη αδύνατων αστικών, συνέπεσε με τις ιστορικές απαρχές συγκρότησης των σύγχρονων ευρωπαϊκών ισχυρών κρατών – είναι η ανερχόμενη οικονομία-κόσμος του Φ. Μπροντέλ.

Σε αυτή τη διαδικασία δεν μετείχαν οι βαλκανικοί πληθυσμοί παρά περιθωριακά: είχε επανεπιλεγεί το γνωστό από τους πρώτους αιώνες του Βυζαντίου πρότυπο της κλειστής οικονομίας και κοινωνίας, και της απόλυτης θεοκρατικής εξουσίας.

Αρκετούς αιώνες αργότερα μετά την ολοκλήρωση της οθωμανικής κατάκτησης, μερικές ηγετικές βαλκανικές ελίτ, αρχής γενομένης με τις ελληνικές, επιδίωξαν να ξετυλίξουν το νήμα της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης και της πολιτικής ελευθερίας.

Hταν οι απαρχές συγκρότησης των εθνικών κρατών, που όμως αναγκαστικά θεμελιώθηκαν σε χωρικούς πληθυσμούς, κλειστές οικονομίες και πολιτισμούς.  
 Π. Πιζάνια 
Καθηγητή Eλληνικής Iστορίας στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο.
Πηγή ''ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ"